Përveç kundërshtive të forta që mori këto dy ditë në Shkup kryeministri Edi Rama lidhur me minishengenin ballkanik, një tjetër detaj bëri përshtypje. Ndërrimi i emrit nga “Minishengen Ballkanik” në “Open Balkan”.

Në rrjete sociale u aludua se ky ndryshim qe bërë si analogji e emrit “Open Society Foundation” të George Sorosit si dhe për të hapur Shqipërinë ndaj emigrantëve që mendohet se do vijnë nga vendet e botës së tretë.

Deri këtu mbetemi në nivelin e hamendësimeve mirëpo ato fillojnë të krijojnë një themel të rëndësishëm për konkluzionin se “Hapja e Ballkanit” është një ide e George Soros. Që në 1999.

Në një shkrim të 5 korrikut të këtij viti të titulluar “Opening the Balkans” (Hapja e Ballkanit) Sorosi shpërfaq me saktësi se çfarë përmban ideja e tij.

“Presidenti i Jugosllavisë Millosheviç i është nënshtruar fuqisë ushtarake të NATO -s dhe ne mund të psherëtijmë me lehtësim. Për të justifikuar ndërhyrjen tonë, megjithatë, ne tani duhet të sigurojmë një të ardhme më të mirë jo vetëm për popullin e Kosovës, por për të gjithë rajonin, duke përfshirë gropën e Jugosllavisë e cila mbetet në duart e zotit Milosheviçit. Ne nuk mund të vazhdojmë të reagojmë ndaj krizave që lindin në Ballkan, veçanërisht pasi veprimet tona mund të kenë pasoja kaq të rënda, të padëshiruara dhe negative. Ne duhet të sjellim një vizion pozitiv, konstruktiv, vizionin që ka krijuar Bashkimin Evropian.”, e nis shkrimin Sorosi.

Po për çfarë vizioni pozitiv e konstruktiv e ka patur fjalën George Sorosi? Sipas tij Ballkani nuk mund të rindërtohet në bazë të shteteve kombëtare.

“Ne kemi parë që përpjekja për të vendosur homogjenitet etnik mund të çojë në mizori të patolerueshme, vuajtje njerëzore dhe shkatërrim. Është gjithashtu jopraktike. Popullsia e Jugosllavisë, edhe pas përjashtimit të Kosovës, mbetet rreth 25% joserbe. Mënyra e vetme për paqe dhe prosperitet është krijimi i një shoqërie të hapur në të cilën shteti luan një rol më pak dominant dhe kufijtë zvogëlohen në rëndësi. Kjo është rruga që ka zgjedhur Bashkimi Evropian.”, shkruante asokohe miliarderi.

Më tej ai bën një historik të idesë së shoqërisë së hapur duke përmendur Henry Bergsonin dhe “Dy burimet e fesë dhe moralit” (1932).

“Ai bëri dallimin midis një ideje tribale të moralit dhe një ideje universale. E para çon në një shoqëri të mbyllur; kjo e fundit te një shoqëri e hapur. Koncepti u zhvillua më tej nga Karl Popper në librin e tij të famshëm “Shoqëria e Hapur dhe Armiqtë e saj” ku ai tregoi se shoqëria e hapur mund të kërcënohet nga idetë universale nëse pretendojnë një monopol të së vërtetës; por problemet e rajonit kuptohen më së miri në aspektin e formulimit të Bergsonit. Në luftërat jugosllave ne kemi parë një luftë midis koncepteve etnike dhe të qytetarisë. Në Jugosllavi koncepti i qytetarisë humbi dhe Jugosllavia u shpërbë. Në Evropën Perëndimore mbizotëronte koncepti i qytetarisë dhe integrimi i Evropës qëndroi në kontrast të thellë me shpërbërjen e Jugosllavisë. Bashkimi Evropian tani duhet të shtrijë ombrellën e tij mbrojtëse mbi rajonin.”, shtjellon më tej.

Sorosi mendonte se vetë rajoni duhet parë që është më i madh se ish-Jugosllavia

“Ai duhet të përfshijë Shqipërinë dhe Bullgarinë dhe duhet të jetë i hapur për vende si Rumania dhe Moldavia. Ne nuk duhet të përsërisim gabimet e bëra në Bosnjë. Përpjekjet e rindërtimit në Bosnjë nuk arritën të gjenerojnë vrull sepse madhësia e territorit është shumë e vogël dhe njësitë e ndryshme qeveritare, nga ato federale në ato lokale, këmbëngulin të kenë “gishtat e tyre jo aq të pastër në çdo byrek”.

Këtë herë angazhimi ynë duhet të shtrihet në të gjithë rajonin. Kjo pikë kuptohet mirë nga politikanët. Pakti i Stabilitetit për Evropën Juglindore i nënshkruar në Këln, Gjermani më 10 qershor siguron një pikënisje të shkëlqyer. Ai krijon tre grupe pune: për demokratizimin dhe të drejtat e njeriut; për rindërtimin, zhvillimin dhe bashkëpunimin ekonomik; dhe për çështjet e sigurisë. Ai ofron një kornizë që pret të mbushet me përmbajtje. Përmbajtja mund të nxirret nga një punim i përgatitur nga Qendra për Studime të Politikave Evropiane (CEPS) në Bruksel.”, komenton miliarderi.

Cilat janë 4 hapat e planit?

“1) Bashkimi Evropian merr kontrollin e shërbimeve doganore të vendeve pjesëmarrëse.

2) Bashkimi Evropian kompenson vendet për humbjen e të ardhurave doganore jashtë buxhetit të Bashkimit Evropian. Shuma e subvencionit nga buxheti i BE-së do të ishte në rajonin e 5 miliardë eurove në vit. Kjo përshtatet në mënyrë të përkryer me buxhetin “Europe 2000” të rënë dakord në Berlin.

3) Kompensimi mund të pasqyrojë humbjen e mundshme dhe jo aktuale të të ardhurave por elementi i subvencionit do të kushtëzohej rreptësisht nga performanca. Për shembull, Serbia do të duhet të zhvillojë zgjedhje nën patronazhin e OSBE -së në mënyrë që të jetë e pranueshme. Kjo ka më shumë gjasa të heqë Millosheviçin nga pushteti sesa bombardimet.

4) Me mbështetjen buxhetore nga BE -ja, vendet do të kalonin drejt Euros (ose DM derisa të futet euro) si monedhë e përbashkët. Bullgaria tashmë ka një bord të suksesshëm të monedhës bazuar në DM; vendet e tjera nuk do të kishin nevojë as për një bord valutor.

“Të marra së bashku këto katër masa, në radhë të parë, do të krijonin një zonë të tregtisë së lirë të ngjashme me Beneluksin. Sapo BE -ja të jetë e kënaqur me kontrollin e saj mbi doganat, ajo do ta pranonte zonën në Tregun e Përbashkët Evropian. Tregtia e produkteve bujqësore, e cila është shtylla kryesore e rajonit, mund të mbetet subjekt i kufizimeve por BE-ja do të duhet të tregojë një bujari që plani të ketë sukses. Hapi i dytë do të ndodhte brenda një të ardhme të parashikueshme, të themi dy vjet. Në të ardhmen më të largët, vendet gjithashtu do të pranoheshin si kandidatë për anëtarësim të plotë.

Do të ishin të nevojshëm një numër hapash të tjerë: lehtësi krediti për rindërtim dhe investim; asistencë teknike për vendosjen e sundimit të ligjit; mbështetje për arsimin, trajnimin e menaxhimit, mediat e pavarura dhe shoqërinë civile. Nevojat janë të njohura dhe rrjeti im i fondacioneve të Shoqërisë së Hapur është tashmë aktiv në fushat e ndryshme të programit. Por janë katër hapat e ndërlidhur të përshkruar më sipër që japin një perspektivë për një të ardhme më të mirë. Njerëzit në rajon janë duke kërkuar për të.”, thekson Sorosi.

Sipas tij heqja e tarifave doganore do të zvogëlonte aftësinë e qeverive për të ndërhyrë në zhvillimin ekonomik; ata do të duhet të konkurrojnë për të tërhequr investime në territorin e tyre në vend që të paraqesin pengesa siç bëjnë aktualisht dhe se kontributi fillestar nga BE-ja do të shumëfishohej me investime private.

“Ky është faktori që e bëri Planin Marshall kaq të suksesshëm. Ky plan për një shoqëri të hapur në Evropën Juglindore do të impononte kosto për anëtarët e BE -së por shumat janë të vogla sepse i gjithë rajoni është më i vogël në aspektin ekonomik sesa Holanda. Kostot krahasohen në mënyrë të favorshme me ndërhyrjen ushtarake dhe humanitare; në aspektin njerëzor dhe politik, këtu nuk ka krahasim.”, përfundon shkrimi i miliarderit George Soros në 1999-ën.