Shteti gërmadhë i Edi Ramës

Autor: Klodian Tomorri

Oreksi i qeverisë për të kapur të gjitha pushtetet e ka çuar Shqipërinë në një situatë të paprecedentë, që manifestohet me krizën e thellë kushtetuese dhe paralizimin e institucioneve më të rëndësishme të shtetit.

Mungesa e Gjykatës Kushtetuese është vetëm pjesa më e dukshme e pasojave të papërgjegjshmërisë qeverisëse të Edi Ramës. Por ajo nuk është e vetmja.

Të mërkurën që shkoi, Banka e Shqipërisë u përball me një situatë të pashënuar ndonjëherë më parë.

Këshilli Mbikëqyrës i saj u detyrua të anulonte mbledhjen e radhës për shkak të mungesës së kuorumit. Gjashtë prej nëntë anëtarëve të trupit që qeveris Autoritetin Qendror Monetar u ka mbaruar mandati prej gati dy muajsh.

Por në vend që të zëvendësoheshin ashtu si e kërkon ligji, emërimet e reja janë peng i pazareve të qeverisë, që presin nëpër sirtaret e Kuvendit.

Kjo është një situatë në dukje komike, por shumq e rrezikshme. Banka e Shqipërisë është një nga institucionet më të rëndësishme kushtetuese të vendit, përgjegjëse për drejtimin e gjysmës së politikave ekonomike. Për shkak të misionit kyç që ka në ruajtjen e stabilitetit financiar, funksionimi i plotë i saj është kritik, jo vetëm për ekonominë por edhe rendin kushtetues.

Ligji i ka ngarkuar Bankës Qendrore si objektiv kryesor ruajtjen e stabilitetit të çmimeve. Një detyrë, të cilën ajo e kryen përmes politikës monetare, përkatësisht mekanizmit të normës bazë të interesit. Kur çmimet rriten mbi nivelin e targetuar, Banka shtrëngon politikën monetare duke rritur normën e interesit, kur çmimet ulen më shumë se targeti ajo bën të kundërtën.

Por çfarë ndodh sot? Nësec cmimet në treg, për një arsye çfarëdo do të dilnin jashtë objektivit, Banka e Shqipërisë nuk mund të ndërhyjë.

Dhe kjo ka pasoja të jashtëzakonshme sepse një goditje, qoftë edhe e përkohshme në treg, do të influenconte pritshmëritë e agjentëve ekonomikë për ecurinë e çmimeve në të ardhmen duke e futur vendin në një spirale të rrezikshme, me inflacion të paqëndrueshëm.

Por ky nuk është rreziku i vetëm. Banka ka dhe një rol tjeter kyç, atë të huadhënësit të dorës së fundit, i cili edhe pse mund të jetë me pak i njohur për publikun e gjerë, është funksion kritik. Kur një bankë gjendet në vështirësi financiare, varka e fundit e shpëtimit është gjithmonë Banka e Shqipërisë.

Nëse për një arsye çfarëdo, njëra nga bankat private sot do të përballej me krizë likuiditeti qoftë edhe të përkohshme, paralizimi funksional i Bankës së Shqipërisë, e shndërron ate automatikisht në një krize sistemike, të të gjithë sistemit për shkak te efektit domino.

Dështimi i Bankës Qendrore Amerikane për të permbushur misionin e saj si huadhënës i dorës së fundit, cilësohet nga ekonomistët sot si arsyeja kryesore që shkaktoi krizën globale të vitit 2008. Edhe pse në rastin e SHBA-së, arsyeja nuk ishte mungesa e kuorumit në Rezervën Federale, por beteja politike në Ëashington, rezulatati do ishte i njëjtë.

Institucionet më të rendesishme të shtetit po bien një nga një. Nga nivelet e larta tek ato më poshtë. Por në vend që të alarmohet, qeveria kërkon të kapë më shumë pushtet.

Këto dite opinioni publik është njohur përciptazi me nisjen e procedurës për emërimin e shefave të shërbimeve në QSUT. Edhe aty qeveria po bën të njëjtën gjë.

Ogerta Manatirliu, ministrja e Shëndetësisë, ka përmbysur kriteret historike të përzgjedhjes së njerëzve që drejtojnë shërbimin e qendrës spitalore më të rëndësishme në vend, duke i zëvendësuar me kritere klienteliste.

Shumë shpejt, sherbimi spitalor në të gjithë vendin, nuk do të drejtohet më nga mjekët akademikë me nivelin më të lartë profesional, por nga militantt injorantë të partisë. Qeveria nuk kursen asgjë, kërkon kontroll edhe mbi biznesin e sëmundjes.

Përqendrimi i të gjitha pushteteve në një dorë të vetme eshte krimbi më i rrezikshëm per ngrehinën e shtetit. Fillimisht ai paralizon institucionet. Dhe sa herë që një institucion del jashtë funksionit, ngrehinës së shtetit i hiqet një tullë, derisa shembet plotësisht duke u shndërruar në germadhë. Ky është një film, që Shqipëria e ka parë një herë.