Çfarë është kutia e zezë e avionit?

Edhe pse ngjyra e saj nuk është aspak e zezë, kutia e zezë e avionit përdoret për të kuptuar dhe analizuar dinamiken e një aksidenti ajror në rast fatkeqësie. Termi “Kutia e Zeze” e ka prejardhjen nga emërtesa në gjuhën angleze “Black Box” që nga pikëpamja etimologjike është e pasigurtë. Kutitë e para të zeza ishin vërtetë në ngjyrë të zezë, që përdoreshin në rastet e zjarreve.

Pajisja e rëndësishme është në ngjyrë “portokalli”, me shirita reflektues me synim identifikimin e lehtë të pajisjes nëse avioni aksidentohet. Por në zhargonin e thjeshte teknik “Kutia e Zezë” quhet “Regjistrues fluturimi”. Pajisja e instaluar në avion dhe automjete regjistron të dhënat gjatë lëvizjes dhe ruajtjen e tyre, në rast  incidenti. Por qëllimi kryesor i përdorimit të Kutisë së zezë është hetimi, pasi ajo i mbijeton presionit, temperaturave të larta dhe aksidenteve, ndërkohe që informacioni që regjistrohet në kutinë e zezë ruhet plotësisht.

Vendoset kryesisht në pjesën e pasme të avionit për t’i shpëtuar momentit të rënies në tokë. “Cockpit Voice Recorder” (CVR), që regjistron  tingujt në kabinën e pilotit, mban të regjistruara bisedat e pilotëve, komunikimin e këtyre të fundit me kontrolloret e trafikut ajror, me personat e tjerë që janë prezentë në kabinë dhe zhurmat e tjera të ambientit.

Kjo pajisje vendoset në pjesën e përparme të avionit dhe për arsye privatësie i gjithë informacioni në fund të fluturimeve fshihet. Kutia e zezë përbëhet nga tre pjesë kryesore: llamba, pjesa elektronike dhe ULB. Llamba shpesh është ne madhësinë e dhjetëra milimetrave që i reziston presioneve të larta dhe temperaturave, brenda pajisjes ka regjistrues të vërtetë.

ULB (Underwater Locator Beacon) është një tjetër përbërës i kutisë së zezë që në kontakt me ujin, fillon e nxjerr një sinjal që lehtëson vendndodhjen te Kutia e Zezë. Për funksionimin  e saj përdoret energjia që prodhohet nga një bateri.

Por a mund të dëmtohet kutia e Zezë nga rrëzimi i avionit?

Kutitë e zeza janë të dizajnuara për t’i bërë ballë deri në 3.400 herë forcës së gravitetit, thellësisë së oqeanit deri në 6096 metra dhe temperaturave ekstreme të zjarrit dhe akullit. Ka patur raste kur kutitë e zeza nuk janë gjetur dhe raste në të cilat është gjetur regjistruesi i dhënave të fluturimit, por jo regjistruesi i zërit në kabinë, ose anasjelltas. Studiuesit thonë se është ekstremisht shumë e rallë që një kuti e zezë të shkatërrohet. As shpërthimi i avionit nuk mund ta shkatërrojë kutinë e zezë.