Lidhu me ne

Aktualitet

Për të kuptuar kohën që jetojmë, duhet të kuptojmë Turqinë

Turqia na ofron disa mësime të rëndësishme mbi epokën që po përjetojmë. E para është se për liderët autoritarë – ata që nuk i durojnë kufizimet e demokracisë – herët a vonë vjen momenti i një zgjedhjeje të pashmangshme: ose e pranojnë me përbuzje sistemin demokratik, ose dalin prej tij dhe hyjnë në një tjetër terren, atë të diktaturës.

Presidenti turk Recep Tayyip Erdogan e bëri këtë zgjedhje të premten, më 21 mars, kur miratoi arrestimin e kryebashkiakut të Stambollit, Ekrem Imamoglu, vetëm dy ditë përpara se ai të paraqitej në zgjedhjet paraprake të partisë së tij, CHP, për të nisur përgatitjet për zgjedhjet presidenciale të vitit 2028. Imamoglu akuzohet për korrupsion, terrorizëm dhe krime financiare – por detajet nuk kanë rëndësi, pasi bëhet fjalë për akuza të fabrikuara për ta nxjerrë jashtë loje.

Erdogan nuk mund të kandidojë më në vitin 2028, pasi është në pushtet që nga viti 2003 dhe ka ezauruar kufizimet kushtetuese për mandatin presidencial. Por Kushtetuta, natyrisht, mund të ndryshohet.

Mësimi i dytë që na jep Turqia është se abuzimi i hapur me pushtetin nuk është shenjë force, por një tregues i qartë i dobësisë së regjimit. Erdogan ka bërë gjithçka për ta diskredituar dhe ndalur Imamoglun. Madje, ka arritur deri aty sa t’i revokojë diplomën universitare, duke pretenduar se ai kishte kaluar në mënyrë të parregullt nga një universitet në tjetrin në vitin 1990 – një “zbulim” i bërë plot 35 vjet më vonë.

Pa diplomë, Imamoglu nuk mund të kandidojë për president. Por përdorimi i forcës dhe represioni janë mjeti i fundit i atyre që ndihen të kërcënuar. Përpjekjet e Erdogan-it për ta eliminuar politikisht vetëm sa e kanë bërë Imamoglun më popullor. Njerëzit e votuan atë në zgjedhjet paraprake, edhe pse ishte në burg dhe i shpallur i papërshtatshëm për të kandiduar. Dhe ata do ta votojnë përsëri në zgjedhjet presidenciale, qoftë edhe vetëm për t’i dërguar një mesazh sfidues Erdogan-it.

Një video e Imamoglusë në rrjetet sociale, ku ai rregullon me qetësi këmishën dhe kravatën ndërsa pret arrestimin, është një dëshmi e forcës së tij të brendshme. Ndërsa akti i Erdoganit konfirmon atë që shumëkush e di tashmë: ai e di që nuk mund të fitojë më një garë të ndershme. Ai mund të shtypë protestat me forcë, por nuk mund të rikthejë popullaritetin e tij të dikurshëm.

Mësimi i tretë nga Turqia është se politikat ekonomike “kreative” të liderëve autoritarë thjesht nuk funksionojnë, pavarësisht sa fort ai që drejton përplas grushtin në tryezë. Për vite me radhë, Erdogan besonte se mund ta kontrollonte inflacionin me politika krejt të kundërta nga ato që rekomandojnë ekonomistët. Realiteti e ka treguar të kundërtën.

Edhe pse inflacioni dhe rritja ekonomike kishin nisur të stabilizoheshin disi, vala e fundit e represionit pritet ta përkeqësojë situatën. Lira turke po bie në raport me dollarin, inflacioni, ndonëse në rënie, vazhdon të jetë në nivelin 40% (krahasuar me 2.3% në eurozonë) dhe ka gjasa të rritet përsëri për shkak të tensioneve politike. Gjithashtu, bursat pritet të përjetojnë një goditje të re.

Turqia ka përfituar shumë nga ndryshimi i ekuilibrave në Lindjen e Mesme, veçanërisht pas rënies së papritur të regjimit të Bashar al-Assad në Siri. Ajo mbetet një aleate kyçe e vendeve perëndimore brenda NATO-s. Megjithatë, as rëndësia gjeopolitike dhe as fuqia ushtarake nuk mund të garantojnë stabilitetin që vetëm një demokraci funksionale dhe e shëndetshme mund të ofrojë.

Turqia sot është një pasqyrë për botën. Dhe ajo që po ndodh atje duhet të jetë një paralajmërim për SHBA-në dhe çdo vend tjetër që zgjedh një “njeri të fortë” në pushtet.

MË TEPËR

Kryesore10 orë më herët

140 mijë vota më pak/ Si doli Berisha më i humbur se Basha i vitit 2021

Nga Dorian Kodra Që Sali Berisha do të humbiste përballë makinerisë elektorale të Edi Ramës në zgjedhjet e 12 majit...

Kryesore17 orë më herët

Edi Rama e di mirë që, më shumë vota do të thotë më shumë detyrim

Fitorja nuk është kurora mbi kokë, por pesha mbi supe. Dhe Edi Rama këtë e ka kuptuar më mirë se...

Temporal1 ditë më herët

Ka qenë një kohë kur PD-ja fitonte.

Ridvan Peshkopia NGA KOHA KUR PD-JA FITONTE Ka qenë një kohë kur PD-ja fitonte. Atëhere e merrnim për të mirëqenë....

Radar1 ditë më herët

Berisha nuk pranon humbjen dhe fillon avazin e vjetër, njofton protestë ditën e Samitit të Europës

Kreu i Partisë Demokratike, Sali Berisha Kreu i Partisë Demokratike, Sali Berisha në një konferencë për shtyp nuk e ka...

Kritike2 ditë më herët

Humbësit e vërtetë janë elektorati i djathtë që ende beson tek ky kreshnik i shekullit të kaluar

Berat Buzhala  “Kushdo që mendon se Sali Berisha ka humbur, është gomari më i madh në këtë tokë. Berisha dhe...

Aktualitet2 ditë më herët

Rama për “Politico”: Të punësosh LaCivita dhe të mendosh se bëhesh Trump është si të marrësh një parukier hollivudian dhe të bëhesh Brad Pitt

Kryeministri socialist Edi Rama siguroi një shumicë të rehatshme në zgjedhjet e Shqipërisë, duke “hipur” mbi një valë ndjenjash pro-BE-së...

Kioske2 ditë më herët

Shqiptarët votuan për të ndryshuar opozitën. Tani opozita duhet t’i dëgjojë

Tashmë që janë numëruar gati 95 për qind e kutive, rezultati i zgjedhjeve është i qartë si kristali dhe nuk...

Radar2 ditë më herët

Flamur Noka kapet me popullin: Nuk mund ta mbrojmë demokracinë vetëm ne, ku jeni ju të tjerët…

Sekretari i përgjithshëm i PD, Flamur Noka, tha se PD nuk do t’i njohë këto zgjedhje. Në një prononcim për...

Radar2 ditë më herët

PD po fiton Kavajën, kreu i Bashkisë: Ne do të bashkëpunojmë edhe me qeverinë…

Kur janë numëruar 52 nga 95 kuti në Kavajë, PD kryeson me 4759 vota, ndërsa PS ka 3947 vota në...

Radar2 ditë më herët

“Betohet” Dashnor Sula: Nuk shkel më në PD pa dhënë dorëheqjen Berisha!

Ish deputeti i PD-së, Dashnor Sula, deklaroi në emisionin “Shqipëria Zgjedh 2025” në RTSH, të drejtuar nga Alban Dudushi, se...

Facebook