Shkruar nga Federico RampiniPutin & Trump

Ajo që do të ishte politika e jashtme e një Trump II është e vështirë të parashikohet, si shumë gjëra të tjera. Fakti mbetet se për sistemin e aleancave të ndërtuara nga Amerika, kthimi i tij në Shtëpinë e Bardhë do të ishte më i rrezikshëm se një vazhdimësi Biden-Harris…

Fushata zgjedhore amerikane ka pësuar tashmë një inkursion të fuqishëm nga hakerët ditët e fundit: nga Irani dhe kundër Donald Trump. A do të shfaqet sërish Vladimir Putin këtë herë? Çfarë efekti kanë këto sulme kibernetike në rezultatin përfundimtar? Deri në çfarë mase ekzistonte një idil midis Trump dhe Putin?

Gjashtë vjet më parë, si korrespondent i akredituar i Shtëpisë së Bardhë, isha në Helsinki, Finlandë, duke mbuluar një samit dypalësh midis Trump dhe Putin. Ishte një ngjarje e paprecedentë, për arsyet që do të shihni më poshtë. Jua paraqes atë kujtim personal siç e kam regjistruar atëherë si dëshmitar i drejtpërdrejtë. Në fund shtoj disa vëzhgime të datës 2024, duke përfshirë një korrigjim të nevojshëm. Por unë do të filloj me shënimet e mia.

16 korrik 2018. Duke u kthyer nga Helsinki ku ndoqa samitin mes Trump dhe Putinit, si gazetar italian më duhet të rrëfej një ndjenjë “déjà vu”. Nuk është hera e parë që ndodh, por ndoshta kurrë më parë nuk është shfaqur një paralele mes Amerikës Trumpiane dhe viteve tona me Silvio Berlusconin, si në këtë samit. Një lider i papërgatitur që bën budallallëqe jashtë vendit. Një shtyp – i urryer dhe i turpëruar prej tij – që e ndjek vetëm për t’i bërë pyetje rreth skandaleve kombëtare, duke injoruar temën e samitit. Një konferencë shtypi që bëhet arenë debati për qëllime të brendshme politike. Jo tamam një ndjenjë e këndshme, edhe sepse në këtë rast po flasim për atë që dikur do të quhej “lideri i botës së lirë”.

Prandaj, skenari më detyron të nis nga aspekti i brendshëm, i cili në fund mbizotëroi, edhe pse nuk është aspak më i rëndësishmi. Por është e qartë se vetë Trump-i iu desh t’i përkushtohej një ushtrimi të “kontrollit të dëmit” sapo u largua nga Helsinki, domethënë reduktimit të dëmeve, sepse e kuptoi katastrofën e imazhit. “Doja të thoja krejtësisht të kundërtën”. E kundërta është e bujshme edhe për dikë që ka zakon të kundërshtojë veten. I befasuar nga zhurma e mosmiratimit në samitin e Helsinkit – madje edhe midis republikanëve – 24 orë më vonë presidenti po rimerrte atë që kishte thënë në konferencën e fundit për shtyp me Putinin. Në të cilën, për ta përmbledhur dhe thjeshtuar, Trump sulmoi FBI-në, inteligjencën, sistemin e drejtësisë të vendit të tij, duke përkrahur versionin rus të ndërhyrjes në fushatën zgjedhore të 2016: të gjitha gënjeshtra sipas tij. Një spektakël i paprecedentë, një dorëzim ndaj armikut, në sytë e shumë amerikanëve dhe jo vetëm kundërshtarëve të tij të majtë.

Sapo u kthye në Uashington, erdhi kundër-reagimi, Trump pranoi konkluzionet e inteligjencës amerikane për ndërhyrjen e Moskës. Korrigjimi i kursit ishte i nevojshëm sepse zemërimi ishte i përhapur edhe në mesin e republikanëve. Partia e presidentit, edhe pse në grahmat e një lloj mutacioni gjenetik në epokën e populizmit, nuk është e gatshme të mbështesë kthesën rusofile në politikën e jashtme. Reagimi më i ashpër (si gjithmonë) ishte ai i senatorit John McCain: “Asnjë president amerikan nuk e kishte poshtëruar veten kaq poshtër para një tirani”. Fjalë të rënda erdhën nga shumë kolegë të McCain, senatorët Bob Corker nga Tenesi dhe Jeff Flake nga Arizona, Susan Collins nga Maine dhe Charles Grassley nga Ioëa, Rob Portman nga Ohio dhe Ben Sasse nga Nebraska. Një pikë e ulët për Trump, i kapur në befasi.

Duket se ai vetë filloi të kuptonte shkallën e katastrofës në bordin e Air Force One rrugës për në shtëpi, kur pa lajmet televizive të konferencës për shtyp. Për krenarinë e tij, dëmi më i madh ishte ta shihte veten si frikacak përballë Putinit, të manipuluar dhe të nënshtruar para kamerave. Trump priste të ishte në gjendje të organizonte një ngjarje spektakolare si në Singapor me Kim Jong Un. Ai kishte nënvlerësuar dallimet e mëdha: Rusia është një superfuqi, trupat dhe arsenalet bërthamore të së cilës janë në kufi me NATO-n; është armiku historik i Luftës së Ftohtë; një hetim në vazhdim po grumbullon prova për ndërhyrjen e tij në fushatën zgjedhore. Mediat udhëtuese iu afruan ngjarjes në Helsinki me një qëndrim krejtësisht të ndryshëm nga ai i Singaporit, të vendosur për të kërkuar llogari nga Trump për dyshimet për marrëveshje të fshehtë. Ai i ra brenda plotësisht, duke i mbështetur ato dyshime, për shkak të besimit të verbër që tregoi ndaj ish-spiunit të KGB-së.

Le të lëmë politikën e brendshme dhe t’i kthehemi performancës katastrofike të Helsinkit. Në atë konferencë për shtyp, Trump arriti një pikë të ulët, por jo vetëm për shkak të përgjigjeve të tij për Russiagate. Pati shumë rrëmujë: heshtje të turpshme për dosjet më të rëndësishme të politikës së jashtme; një ndjenjë e përgjithshme e frikës dhe inferioritetit ndaj Putinit. Në ballafaqimin me shtypin, ky i fundit u shfaq si mjeshtri i vërtetë i lojës: Putin shkoi aq larg sa të “shpjegojë” qëndrimin amerikan ndaj Krimesë, ndërsa përsëriti se ai është i ndryshëm nga ai. Trump nuk e përmendi atë. Ai harroi sanksionet dhe Ukrainën, dëbimet e diplomatëve në përgjigje të sulmit të komplotuar nga Moska kundër një agjenti rus në territorin anglez. Ai shmangu çdo përmendje të NATO-s. Për Putinin, rezultati ishte triumfal.

Përleshja mes Trump dhe mediave për Russiagate nuk ndikon në rëndësinë e vërtetë të samitit. Putin ishte në gjendje të deklaronte se nuk kishte “asnjë arsye të fortë” për përkeqësimin e marrëdhënieve midis dy vendeve. Ai renditi të gjitha “krizat rajonale” në të cilat Rusia mund të ndihmojë Perëndimin: nga Siria te terrorizmi islamik. Trump premtoi se “dialogu ynë do të japë fryte pozitive për dy kombet tona dhe gjithashtu për të gjithë botën. Midis dy superfuqive që kontrollojnë 90% të arsenalit bërthamor, dialogu është gjithmonë i preferuar”.

Putini shfaqet si një përfitues i sigurt i shpërbërjes në Perëndim. Ai shfrytëzon mundësinë për hakmarrje, pasi e ka ndërtuar udhëheqjen e tij mbi narrativën e rrethimit perëndimor. Ai i tha popullit të tij se nga Gorbaçovi në Jelcin kishte një tunel të gjatë poshtërimi, tani Rusia e madhe rifiton rolin e saj midis kombeve dhe një marrëdhënie kuazi-barazie me Amerikën. Objektivi përfundimtar është prishja e lidhjes “të panatyrshme” BE-SHBA, për të thithur Evropën në shtratin e saj natyror: një degë e vogël e kontinentit aziatik.

Trump nuk ka një vizion gjeostrategjik. Megjithatë, ekziston një listë përfitimesh që e tërheqin atë drejt shkatërrimit të atlantizmit. Kursime në shpenzimet ushtarake. Kthimi në bilateralizëm në marrëdhëniet tregtare që rrit fuqinë negociuese të Amerikës. Nëse shkojmë drejt një lloj G3 SHBA-Rusi-Kinë, një drejtori superfuqish mund të stabilizojë disa zona të trazuara të globit, duke shmangur barrën dhe rreziqet e Amerikës që lidhen me rolin e policit botëror. Ky skenar, megjithatë, nënkupton pranimin se lidershipi amerikan është në rënie dhe duhet të ndahet; për më tepër që të vetmit bashkëbisedues efektivë janë regjimet autoritare ose “demokracitë” joliberale. Rendi i ri do të ishte ende i paqëndrueshëm. Kina dhe Rusia janë “fuqi revizioniste”: domethënë nuk pranojnë status quo-në, duan të ndryshojnë ekuilibrin e forcave dhe të rishikojnë sferat e ndikimit.

Kjo përfundon atë që kam shkruar gjashtë vjet më parë. Një gjë, me rehati, ishte e gabuar në analizën time. E ashtuquajtura “Russiagate” që dominoi vëmendjen tonë doli të ishte një prirje e pabazuar, nëse jo e vërtetë një sajesë e krijuar nga demokratët. Asnjë marrëveshje e fshehtë nuk u provua mes Trump dhe rusëve në fushatën e vitit 2016. Kjo është një nga arsyet pse baza e republikanëve ishte e bindur atëherë se institucione të rëndësishme shtetërore, si FBI, e lejuan veten të manipuloheshin dhe të shfrytëzoheshin për qëllime partiake. (Nuk është e re, FBI që nga ditët e pasluftës së Edgar Hoover ishte shumë politike në menaxhimin e hetimeve të saj). Për më tepër, edhe shumë ekspertë të krahut të majtë përfunduan duke pranuar se inkursionet e hakerëve rusë gjatë fushatës zgjedhore ishin reale, por sipas të gjitha gjasave nuk kishin pasur një ndikim të rëndësishëm në rezultatin përfundimtar. Prandaj, përshkrimi i Trump si një kandidat i “ndërtuar” nga Putini, ose i shantazhuar prej tij, ishte propagandë e njëanshme.

Megjithatë, përshtypja që unë (dhe sigurisht jo vetëm unë) mora nga samiti i Helsinkit mbetet: nga njëra anë, inferioriteti i Trump në prani të një lideri që është më i përgatitur, më agresiv dhe më i mprehtë se ai. Nga ana tjetër, tërheqja fatale që ai tenton të shfaqë ndaj autokratëve, veçanërisht nëse këta të fundit kanë aftësinë për t’i bërë lajka.

Më në fund, plani strategjik i Putinit për të shkëputur Amerikën nga Evropa mbetet i vlefshëm. Ajo që do të ishte politika e jashtme e një Trump II është e vështirë të parashikohet, si shumë gjëra të tjera. Fakti mbetet se për sistemin e aleancave të ndërtuara nga Amerika, kthimi i tij në Shtëpinë e Bardhë do të ishte më i rrezikshëm se një vazhdimësi Biden-Harris. 

“Corriere Della Sera”