Temporal
I vetmi geg mes toskëve! Çfarë shkruante New York Times për udhëheqësin e ri shqiptar, Ramiz Alia
Si u ngjit në karrierë Ramiz Alia nën udhëheqjen e Enver Hoxhës derisa iu besua detyra e lartë në prillin e vitit 1885, një vit pas vdekjes së diktatorit komunist, shqetësimi i Aleksandër Xhuvanit para se t’i jepte vajzën, deri te rrëfimet e Arshi Pipës si mësues i tij
Ramiz Alia, presidenti 59-vjeçar shqiptar, u zgjodh sot si kreu i ri i Partisë Komuniste në pushtet, duke pasuar Enver Hoxhën, i cili vdiq të enjten në moshën 76-vjeçare. Zoti Alia, përzgjedhja e të cilit nga Komiteti Qendror i partisë u raportua nga radio shqiptare, me sa duket ishte zgjedhur për këtë detyrë tre vjet më parë nga zoti Hoxha (pas vrasjes).
Përveç se ishte President, zoti Alia kishte kryer shumë nga detyrat e zotit Hoxha që nga vera e vitit 1983. U bë edhe më e nevojshme kur zoti Hoxha u përkeqësua deri në atë pikë sa ai nuk mund të bënte më shumë sesa të shfaqej para publikut.
Zoti Hoxha e kishte drejtuar partinë që kur e themeloi në 1941. Gjatë gjithë qeverisjes së tij, ai ruajti një sistem stalinist, duke e udhëhequr Shqipërinë përmes shkëputjeve ideologjike me Moskën, në 1961 dhe me Pekinin, në 1976.
Zëvendësimi i zotit Alia nga zoti Hoxha si pasardhësi përfundimtar u bë veçanërisht i dukshëm në verën e vitit 1984, kur zoti Alia filloi një sërë vizitash në rrethe, duke mbajtur fjalime.
Një vit më parë, në përkujtimin e 75-vjetorit të z. Hoxha, zoti Alia kishte thënë në një fjalim:
“Partia jonë ka pasur fatin e madh të ketë në krye të saj një lider si shoku Enver Hoxha, dishepull besnik dhe ndjekës i bëmave të Marksit, Engelsit, Leninit dhe Stalinit, një lider që karakterizohet nga mençuria politike, aftësia për të qenë i orientuar në çdo situatë, largpamësia dhe guximi për të marrë vendime të sakta dhe në kohën e duhur”.
Përpara se të ngjitej në rrethin e ngushtë të udhëheqjes shqiptare në vitin 1960, zoti Alia mbajti një pozicion kyç në stafin e Komitetit Qendror për dy vjet, në krye të ideologjisë.
Ishte një kohë kritike, sepse Shqipëria kishte filluar të çlirohej nga varësia nga Bashkimi Sovjetik dhe të kërkonte lidhje më të ngushta me komunistët kinezë. Detyra e zotit Alia atëherë ishte të ndihmonte në përgatitjen e anëtarëve besnikë të partisë.
Ramiz Alia – ka lindur më 18 tetor 1925. Në listat zyrtare shqiptare, vendlindja e tij jepet si qyteti verior i Shkodrës. Por një ish-mësues, Arshi Pipa, i cili tani është profesor i gjuhëve romantike në Universitetin e Minesotës, tha se zoti Alia ka lindur në Jugosllavi, në provincën autonome shqiptare etnike të Kosovës, dhe u shpërngul në Shkodër me prindërit e tij kur ishte fëmijë.
Si një shqiptar i veriut, zoti Alia konsiderohet geg, anëtar i një prej dy grupeve dialektore të kombit shqiptar. Zoti Hoxha ishte tosk, pjesëtar i grupit të jugut. Me përjashtim të zotit Alia, pothuajse të gjithë anëtarët e udhëheqjes shqiptare janë toskë.
Z. Alia ndoqi një shkollë të mesme franceze në Tiranë në fund të viteve 1930 dhe ishte aktiv politikisht si student. Në Luftën e Dytë Botërore, ai iu bashkua guerrilasve të udhëhequr nga komunistët në vitin 1944, kur ishte 19-vjeçar. Si anëtar i Brigadës së Shtatë të sapoformuar, ai mori pjesë në ato që ishin në thelb aksione guerile kundër forcave gjermane që tërhiqeshin.
Luftën e mbaroi si komisar politik i divizionit të pestë, me gradën nënkolonel.
Pozicioni i tij i parë në Qeverinë Komuniste që u krijua në Shqipëri në fund të Luftës së Dytë Botërore ishte ai i drejtuesit të rinisë, në krye të asaj që në Shqipëri njihet si Unioni i Rinisë Punëtore. Ai e mbajti atë detyrë deri në vitin 1955, me përjashtim të një qëndrimi të shkurtër në stafin e propagandës së partisë në vitin 1948.
Stephen Peters, një zyrtar amerikan me origjinë shqiptare që e takoi zotin Alia në atë kohë, e kujtoi atë si “të gjatë për një shqiptar, të dobët, shumë të këndshëm dhe jashtëzakonisht miqësor”.
Zoti Alia u emërua Ministër Arsimi në vitin 1955 dhe tre vjet më vonë u bë zyrtar i Partisë Komuniste me kohë të plotë.
Kur partia ndryshoi emrin e saj zyrtar në Partia e Punës së Shqipërisë, në vitin 1948, viti i ndarjes së bllokut sovjetik – dhe Shqipërisë – me Jugosllavinë, zoti Alia, në atë kohë ende lider i rinisë, u bë anëtar i Komitetit Qendror. Në ngjitjen e tij në hierarkinë e partisë, ai u bë anëtar kandidat i Byrosë Politike në pushtet në vitin 1956, kur ishte 30-vjeçar.
Pesë vjet më vonë, në shtator 1960, ai u bë anëtar me të drejta të pota të Byrosë Politike dhe një nga sekretarët e partisë kombëtare nën z. Hoxha, sekretar i parë.
Në vitin 1982, pasi kishte shërbyer në Sekretariatin e Partisë për më shumë se dy dekada, zoti Alia u bë zyrtarisht kryetar i Presidiumit të Kuvendit Popullor, duke pasuar Haxhi Lleshin e moshuar, i cili e mbante këtë post që nga viti 1953.
Zoti Alia është i martuar me Semiramis Xhuvanin, vajzën e një pedagogu, Aleksandër Xhuvani, i cili ka qenë drejtues i Kolegjit të Mësuesve të Elbasanit para Luftës së Dytë Botërore dhe më pas ka shërbyer në qeverinë komuniste. Z. Peters e kujtoi Semiramis Xhuvanin si një “vajzë të lezetshme” që kishte qenë një nga nxënëset e tij në kolegjin e Elbasanit. Ai tha se babai i saj, i besimit ortodoks shqiptar, i kishte thënë se ishte “zemërthyer” që vajza e tij planifikonte të martohej me një mysliman dhe e pyeti zotin Peters se çfarë mund të bënte për këtë.
“Unë i thashë atij: “Asgjë, gjërat po ndryshojnë”, kujton zoti Peters.
Semiramis Alia tani është dekane e Fakultetit të Shkencave të Natyrës të Universitetit të Tiranës. Në Perëndim nuk dihet nëse çifti Alia kanë fëmijë.
Ish-mësuesi i zotit Alia, doktor Pipa, është pyetur këtë javë për kujtimet e tij për liderin e ri. Dr. Pipa kujtoi se si nxënës i gjimnazit të Tiranës në vitin 1943, zoti Alia kishte qenë “nxënës i mirë, por jo shumë i dukshëm – i qetë dhe i rezervuar”.
Dr. Pipa kishte qenë i burgosur politik në Shqipëri dhe, me lirimin e tij në vitin 1956, i bëri thirrje zotit Alia, në atë kohë ministër i Arsimit, të shihte për një punë. Zoti Alia e bëri mësues të shkollës së mesme në Shkodër. – “Ai ishte i sjellshëm me mua,” tha profesor Pipa. “Ai nuk ngriti probleme të së kaluarës.”
Liberale.al