Futbolli është në zi sot pasi ‘Mbreti Pelé’ ndërroi jetë në moshën 82-vjeçare. ‘Perla e zezë’, vuante prej disa kohësh nga probleme shëndetësore dhe ndërroi jetë ‘paqësisht’ në spital sipas së bijës, që ishte e para që dha lajmin tragjik.

Braziliani Pelé është i vetmi lojtar në botë që ka arritur të fitojë tre Kupa Bote ndërsa vlerësohet gjerësisht si futbollisti më i madh i të gjitha kohërave.

Më poshtë është një biografi e rrallë me fakte të patreguara mbi legjendën, nga fëmijëria e deri sa vari këpucët në gozhdë.

Historia e fëmijërisë e Pelé-së

Edson Arantes do Nascimiento i njohur gjithashtu si Pelé lindi në Tres Coraçoes, Brazil, si djali i Joao Ramos do Nascimento i njohur ndryshe me nofkën Dondinho dhe zonjës Celeste Arantes.

Ai u rrit në qytetin e Tres Coraçoes, në shtetin e Minas Gerais, afërsisht 320 kilometra në veriperëndim të Rio de Janeiros.

Pelé lindi si fëmija i parë i familjes Dondinho. Pas lindjes, prindërit e tij e quajtën ‘Edison’ sipas shpikësit, Thomas Edison.

Ai gjithashtu u rrit duke pasur 2 pseudonime të fëmijërisë; ‘Dico dhe Pelé’. Familja e tij i vuri pseudonimin ‘Dico’ që do të thotë ‘Biri i një Luftëtari’. Babai i Pelés, i njohur gjithashtu si Dondinho, konsiderohej nga shumë njerëz si një luftëtar në fushë. Ai ishte një futbollist i guximshëm.

Pseudonimi ‘Pelé’ erdhi nga shokët e tij të klasës në shkollë. Në atë kohë në shkollë, Pelé përdorej për të shqiptuar emrin e portierit të tij të preferuar vendas të Vasco da Gama ‘Bile’ si ‘Pile’. Mënyra e tij e gabuar e shqiptimit të emrit i bëri shokët e klasës ta tallnin prandaj, ata vendosën t’i japin atij pseudonimin ‘Pelé’.

Në fakt, shokët e tij të klasës kurrë nuk e dinin se ishte një emër i artë. Një emër që u bë më i madhi, madje më i madh se 99.9% e emrave që ka njohur ndonjëherë bota.

Sipas një interviste, Pelé dikur tha se emri ishte fillimisht një pseudonim i fëmijërisë, gjë që nuk i pëlqente.

“Nuk ishte një pseudonim që doja që fëmijë. Familja ime më thërriste Dico, shokët e mi në rrugë më thërrisnin Edson. Kur filluan të më thërrisnin Pelé, nuk doja që ta bënin. Mendova se ishte një emër plehrash. Tani e shihni edhe në Bibël. Në hebraisht Pelé do të thotë mrekulli. Një teolog e zbuloi këtë dhe më tha më pas. Që do të thotë se është aty në Bibël. Në atë kohë, kur dikush më thoshte, ‘Hej, Pelé’, unë bërtisja dhe zemërohesha. Në një rast godita një shok klase për shkak të kësaj dhe u pezullova dy ditë nga shkolla. Kjo, siç parashikohej, nuk pati efektin e dëshiruar. Fëmijë të tjerë e kuptuan se kjo më mërziste e kështu filluan të më thërrisnin edhe më shumë Pelé. Pastaj kuptova se nuk varet nga unë se si quhesha. Tani më pëlqen emri, por në atë kohë aspak.”

Ëndrra e djalërisë

Jo shumë tifozë të futbollit e dinë se ëndrra e fëmijërisë së Pelés për t’u bërë pilot u ndërpre nga një incident fatkeq kur një aeroplan lokal u rrëzua afër shtëpisë së tij, duke vrarë pilotin dhe të gjithë pasagjerët në bord.

I riu Pelé la shtëpinë e tij dhe shkoi në spital për të parë autopsinë dhe pasi pa kufomën e pilotit, vendosi që ëndrra e tij e djalërisë të ndërpritej. Pas kësaj ai nisi të merrej me futboll dhe i ati, Dondinho, u bë trajneri i parë profesionist i tij.

Ngritja nga varfëria

Familja e tij u godit nga varfëria. Vetë Pelé nuk ishte kurrë një fëmijë i pasur. Në atë kohë, paratë e xhepit që i jepeshin nuk mund të përballonin as një top futbolli. Si djalë, Pelé luante me një çorape të mbushur me letër pasi nuk kishte mundësi të blinte një top futboll për ta mbajtur në shtëpinë e tij. Ndërsa gjatë pushimneve, ai lunate me mango.

Si rezultat i parave të pakta që kishte, Pelé iu desh të bënte punë të ndryshme të çuditshme si fëmijë për të fituar para shtesë. Ai i mori mësimet e tij të hershme në futboll nga babai i tij dhe luajti për ekipe të ndryshme amatore në rininë e tij.

Nuk kaloi shumë kohë para se Pelé vuri re se ishte bekuar me talentin e mbinatyrshëm për lojën. Në Brazil në atë kohë, futbolli po bëhej popullor.

Jeta familjare, babai

Babai i Pelés, Jooo Ramos do Nascimento AKA Dodinho lindi më 2 tetor 1917. Ai ishte qendërsulmues dhe nuk ishte thjesht baba, por edhe mentor e shoku më i mirë i djalit të tij, Pelé.

Dondinho luajti për një numër klubesh të vogla gjatë viteve të karrierës së tij. Edhe pse ai nuk bëri shumë përshtypje si djali i tij, ai bëri diçka që djali i tij nuk ishte në gjendje ta mposhtte në karrierën e tij legjendare.

Në atë kohë, futbolli ishte ndër profesionet më pak të paguara e futbollistët ishin ndër më të varfërit në vend.

Prandaj, Dondinho ishte i varfër. Ai doli në pension herët për shkak të nevojës për të fituar më shumë para nga punët e tjera.

Pas daljes në pension nga futbolli, Dondinho punoi si pastrues në spital, ku fitoi para shtesë për të ndihmuar karrierën e djalit të tij.

Dondinho i mësoi Pelés se si të pasonte me saktësi, të driblonte si të ndryshonte ritmin për të mashtruar mbrojtësit.

Dhe përtej aspektit teknik të futbollit, Pelé mësoi diçka. Ai mësoi se si të ishte një burrë i vërtetë ndërsa kalonte kohë me të atin. Pjesa më e madhe e karrierës sëbabai të tij është e paplotë. Megjithatë, në afërsisht dymbëdhjetë vjet në fushat e futbollit të Brazilit, Dondinho shënoi 893 gola në 775 ndeshje, duke përjashtuar 19 në 6 ndeshje për Brazilin.

Dondinho ishte një numër 9 klasik, ndërsa djali i tij Pelé luante si numri 10. Pelé zgjodhi një rol më të thellë ku mund të orkestronte sulmet si dhe të dilte përpara. Dondinho shënoi një herë pesë gola me kokë në një ndeshje.

Pelé kishte aspiruar gjithmonë për të mposhtur këtë rekord, por kurrë nuk mundi gjatë gjithë karrierës së tij. Golat me kokë të Dondinhos mbetet ende një rekord botëror jozyrtar dhe një arritje që vetë Pelé vështirë se mund ta besonte.

Kur u pyet për këtë, Pelé një herë tha; “Vetëm Zoti mund të shpjegojë se si babai im e bëri këtë.”

Dondinho jetoi 89 vjet dhe vdiq më 16 nëntor 1996 në Sao Paulo.

Jeta familjare, nëna

Legjendar Pelé kishte një nënë tepër të kujdesshme të quajtur Celeste Arantes. Ajo ishte një herë shërbëtore përpara se të kthehej në shtëpiake me kohë të plotë. Thuhet se pas çdo njeriu të madh, qëndron një grua. Në këtë rast, është një nënë e madhe.

“Nëna ime është një grua fantastike”, tha Pelé. “Ajo është kujdesur gjithmonë për familjen dhe arsimin tim dhe më mësoi se si t’i respektoj njerëzit. Ajo më dha mundësinë të mësoja të respektoja njerëzit.”

Ata ishin shumë të afërt, ashtu siç ishte edhe Pelé i afërt me babain e tij. Është mjaft interesante që nëna e tij nuk ishte gjithmonë me Pelé-n e vogël që po bëhej futbollist.

Dona Celeste, e cila gjithmonë kujdesej për fëmijët e saj, e shihte futbollin si një ‘shteg pa rrugëdalje’ dhe ‘një rrugë të sigurt drejt varfërisë’. Ajo donte që Pelé të përqendrohej te studimet e shkolla.

Sipas Pelé-s, ‘në ato vite të hershme, kur ajo më kapte duke luajtur futboll, ajo më godiste mire e mirë me kamxhik. Dhe ndonjëherë shumë më keq’!

Martesat

Martesa e tij e parë ishte me Rosemeri dos Reis Cholbi në 1966. Çifti u bekua me dy vajza.

Ata u divorcuan në vitin 1982. Nga viti 1981 deri në vitin 1986, ai ishte i lidhur në mënyrë romantike me Xuxa, të cilën ai e ndihmoi të bëhej model. Xuxa ishte vetëm 17 vjeç kur filluan të takoheshin.

Në vitin 1994, ai u martua me psikologen dhe këngëtaren e gospel-it Assíria Lemos Seixas. Ata u martuan në një ceremony madhështore më 30 prill 1994, në qytetin bregdetar Recife. Më shumë se 170 policë të shtetit ruanin çiftin dhe 300 të ftuar ishin të pranishëm në Kishën Episkopale Anglikane. Ishte martesa e dytë për të dy. Ajo solli në jetë binjakët, Joshua dhe Celeste. Ata u ndanë në vitin 2008.

Në qershor 2016, Pelé, 75 vjeç, u martua me Marcia në një ceremoni të vogël fetare në Guaruja në brigjet e Sao Paulo, Brazil.

Stili i jetës

Kur bëhet fjalë për stilin e jetesës, mund të flite për disa cilësi të Pelé-s. Atij i pëlqen të pozojë për foto. Më poshtë është një Pelé elegant që pozon para një mjeti ‘Mercedes-Benz’ në vitin 1970.

Përveç fotove atij i pëlqente të luante me kitarë. Në foton më poshtë, Pelé pushon pranë pishinës së hotelit me kitarën e tij pas Kupës së Botës 1970 në Meksikë.

Një objektiv mediatik e Thesar Kombëtar

Pelé buzëqesh duke u larë në banjë në maj 1963. Ai ishte një objektiv mediatik kudo që shkonte, duke u bërë futbollisti më legjendar ndonjëherë. Qeveria braziliane e shpalli Pelén Thesar Kombëtar zyrtar në vitin 1961 për të parandaluar transferimin e tij jashtë vendit.

Armëpushimi i Luftës Civile

Për të fituar më shumë ardhura, pjesërisht për të paguar pagat e Pelés, pjesërisht për të fituar para për klubin, Santos bëri një turne nëpër botë duke luajtur miqësore të profilit të lartë. Një ndeshje miqësore në Lagos, Nigeri bëri që dy fraksionet në Luftën Civile Nigeriane të thërrisnin një armëpushim 48 orësh në mënyrë që të mund ta shikonin atë duke luajtur.

Karriera

Pelé nënshkroi me Santos kur ishte 15 vjeç. Ai shënoi katër gola në debutimin e tij në ligë në një ndeshje kundër FC Corinthians më 7 shtator 1956.

Ai ishte lojtar tejet i talentuar që në rininë e tij, duke udhëhequr Kombëtaren e Brazilit në vitin 1958 të fitonte një Kupë Bote në finalen kundër Suedisë, kur ishte vetë, 17-vjeç.

Në moshën 17-vjeçare, Pelé u bë fituesi më i ri ndonjëherë i një Kupe Bot. Ai gjithashtu shënoi dy gola në finale kundër Suedisë vendase. Goli i tij i parë, ku ai kaloi topin mbi një mbrojtës përpara se të hidhej me volej në cepin e rrjetës, u zgjodh si një nga golat më të mirë në historinë e Kupës së Botës.

Pas golit të dytë të Pelés, lojtari suedez Sigvard Parling do të komentonte më vonë:  “Kur Pelé shënoi golin në atë finale, duhet të jem i sinqertë dhe të them se ndjeva dëshirën për të duartrokitur.”

Pelé luajti edhe në kampionatin e Amerikës së Jugut. Në garën e vitit 1959, ai u emërua lojtari më i mirë i turneut dhe ishte golashënuesi më i mirë me 8 gola, pasi Brazili doli i dyti pavarësisht se ishte i pamposhtur në turne.

Një golashënues pjellor, ai ishte i njohur për aftësinë e tij për të parashikuar lëvizjen e kundërshtarëve në zonë dhe për të shënuar me goditje të sakta dhe të fuqishme me secilën këmbë.

Pelé është i pesti në listën e golashënuesve të të gjitha kohërave të Kupës së Botës me 12 dhe braziliani i dytë më i mirë pas Ronaldos.

Kur Pelé doli në pension, J.B. Pinheiro, ambasadori brazilian në Kombet e Bashkuara, tha:

“Pelé luajti futboll për 22 vjet dhe në atë kohë ai bëri më shumë për të promovuar miqësinë dhe vëllazërinë botërore se çdo ambasador tjetër kudo”.

Pelé shënoi 92 tregolësha dhe shënoi katër gola në 31 raste, pesë në gjashtë raste dhe një herë shënoi tetë në një ndeshje.

Ai gjithashtu mban rekordin botëror për htregolëshat, 92 në total. Pelé nuk besonte kurrë në penallti. Ai një herë tha: “Një penallti është një mënyrë frikacake për të shënuar.”

Në vitin 1997, Pelé iu dha titulli nderi i kalorësisë britanike. Ai u emërua ministër i Sportit në Brazil në vitin 1995, duke shërbyer deri në vitin 1998.

Ai u votua atleti i shekullit nga Komiteti Olimpik Ndërkombëtar (IOC) në 1999.

Jo mik me Maradonën

Pelé dhe Maradona nuk ishin shumë miq. Në vitin 2010, Pelé tha për argjentinasin: “Ai nuk është një shembull i mirë për të rinjtë. Ai kishte një dhuratë nga Zoti për të qenë në gjendje të luante futboll dhe kjo është arsyeja pse ai është me fat.”

Përgjigja e Maradonës: “Kujt i intereson çfarë thotë Pelé? Ai i përket muzeut.”

Pelé tha në vitin  2006:

 “Për 20 vjet më kanë bërë të njëjtën pyetje, kush është më i madhi? Pelé apo Maradona? Unë i përgjigjem se gjithçka që duhet të bëni është të shikoni faktet.”

 Lifeblogger