Dieta mesdhetare eshte marre ne mbrojtje nga UNESCO si trashegimi kulturore, qe prej vitit 2010, si pasoje e shume te dhenave qe vertetojne vetite e saj te dobishme per shendetin e njeriut. Per here te pare, ajo eshte vene ne vemndje ne mes te shekullit te 19-te pas nje studimi te 7 vendeve, i cili tregoi se, popujt ne Danimarke dhe Greqi konsumonin te njejten sasi (te larte) yndyre, por danezet kishin shfaqjen me te larte te semundjeve te zemres ndersa greket ate me te ulten. Kjo vecori evidentoi faktin se cilesia e yndyres eshte me e rendesishme se sasia e saj, qe konsumohet ne diete. Meritat, natyrisht i mori vaji i ullirit, qe me pas u kthye ne simbol te dietes mesdhetare dhe jetegjatesise qe ajo premton.

Dieta Mesdhetare forcon shendetin e zemres
Studimet kane treguar se permbajtja e larte e dietes mesdhetare ne yndyrna esenciale dhe ne vaj ulliri, te kombinuara me fitokimikatet e frutave, perimeve, fasuleve dhe drithrave te paperpunuar, ul kolesterolin e keq, rrit kolestorolin e mire dhe ul inflamacionin qe ve ne rrezik arteriet.

Dieta mesdhetare mbron nga kanceri
Nje nder shkaqet e zhvillimit te veprimtarise kancerogjene ne organizem eshte inflamacioni i heshtur, i cili zhvillohet si pasoje e kequshyerjes, ndotjes ambjentale qe deperton edhe ne ushqim, faktorit stres, etj. Ushqimet qe perbejne dieten mesdhetare ofrojne fitokimikate si polifenolet (kryesisht vaji i ullirit dhe vera e kuqe), te cilat nderveprojne me qelizat e demtuara duke i bere ato te jene me te afta ne vete-eliminim si dhe nepermjet nje sere mekanizmash te tjere, arrijne te ruajne integritetin e qelizave te shendosha dhe te mbrojne ADN-ne nga demtimet fatale.

Dieta Mesdhetare parandalon mbipeshen dhe diabetin
Inflamacioni i kombinuar me mbipeshen jane gjithashtu nder shkaqet e shfaqjes se diabetit te tipit 2. Dieta Mesdhetare eshte nder dietat me te dobishme ne rrezimin e shendetshem te mbipeshes dhe ne ruajtjen e nje peshe trupore optimale. Perberja e vecante ne acide lyrore parandalon shtimin e dhjamit sidomos ne zonen qendrore (rreth barkut). Ndersa permbajtja e larte ne fibra bimore perben nje nder armet me te mira ne kontrollin e sheqerit ne gjak.
Dieta Mesdhetare rezulton me e shendetshme se Dieta Vegjetariane
Studimet qe kane krahasuar impaktin e te dy dietave ne parametrat metabolik dhe fisiologjik te dy popullatave nen testim, kane treguar se, per sa i perket renies ne peshe dhe rrezikut arterosklerotik, dieta mesdhetare ishte me efikase. Avantazhi i saj qendron ne cilesine e yndyrnave dhe ne perberjen e saj me te ekuilibruar ne minerale.

Si te ushqehesh sipas Dietes Mesdhetare
Te ushqehesh sipas dietes meshdetare do te thote te konsumosh:
• Cdo dite fruta (sidomos rrush dhe fiq), dhe perime te stines (me baze ngjyren jeshile), sa me pak te perpunuara
• Cdo dite drithra integrale te ndryshem (grure, miser, oriz, bulgur, hikerror, tershere, elb); fasule te llojeve te ndryshme (thjerrza, qiqra, fasule me ngjyra)
• 2-3 here ne jave peshk dhe prodhime deti; fruta te thate dhe fara (arra, bajame, susam, fara kungulli, lini, luledielli); erza si rigoni, rozmarina, sherebela, menta, marjoram, trumza etj.
• Disa here ne jave, sasi te kufizuara mishi shpendesh, bulmet te yndyrshem, veze
• Pak here ne muaj: mish te kuq dhe embelsira
• Ne gatim perdoret vetem vaji i ullirit i perpunuar ne te ftohte dhe shume pak gjalpi i bagetise.
• Tipare te rendesishem te dietes mesdhetare jane edhe konsumi i moderuar i veres se kuqe, konsumi i cajrave bimor si caji i malit dhe hidratimi i mjaftueshem me uje natyral.
• Dieta mesdhetare eshte nje concept qe shkon pertej ushqimit, eshte nje menyre jetese qe ka ne fokus aktivitetin social (shijimin e ushqimit dhe praktikave te gatimit me njeri tjetrin), angazhimin fizik ne sigurimin e ushqimit, perpunimin artizanal dhe jo industrial te tij, ekspozimin ne diell dhe mbi te gjitha “gjithcka me mase”.

Nga Blerina Bombaj