Letersi
Me cilën pyetje gjendet kundrinori i drejtë dhe i zhdrejtë
•Kundrinori është gjymtyrë e dytë e fjalisë. Ai zakonisht varet nga folja dhe tregon mbi kë (cilin) bie veprimi i shprehur prej saj. Ai vihet në atë rasë që kërkon gjymtyra prej së cilës varet.
•Sipas kuptimit dhe formës së shprehjes, kundrinori është i drejtë dhe i zhdrejtë.
Llojet e kundrinorit janë:
•I drejtë;
•I zhdrejtë:
me parafjalë;
pa parafjalë;
-Kundrinori i drejtë
•Kundrinori i drejtë është gjymtyrë e dytë e fjalisë që shënon objektin tek i cili kalon veprimi i shprehur nga folja. Objekti mund të jetë frymor ose jofrymor.
•Kundrinori i drejtë u përgjigjet pyetjeve:
kë?, cilin?, cilën?, çfarë?.
•Kundrinori i drejtë është një grup emëror (i shprehur me një emër, një përemër ose një emër dhe një përcaktor) në rasën kallëzore pa parafjalë dhe që lidhet me një folje të formës veprore:
Era e marrë tundte rrapin e moçëm të Jubinës.
-Në qoftë se fjalinë veprore me kundrinortëdrejtëe shndërrojmënë fjali pësore, kundrinori i drejtë bëhet kryefjalë e foljes në formën pësore, kurse kryefjala, kundrinor me parafjalë:
Era e malit e shpërndante këngën gjithandej.
Kënga shpërndahej nga era e malit gjithandej.
Me se shprehet kundrinori i drejtë?
•Kundrinori i drejtë shprehet:
a) me emër (zakonisht të shquar) në rasën kallëzore:
E ndoqe ndeshjen mbrëmë?
b) me përemër:
E shoh atë, të shoh edhe ty.
c) me grup emëror:
Vizitova liqenin e Prespës vitin e kaluar.
d) me trajtë të shkurtër të përemrit vetor:
Do ta njoftoj vetë Arbrin për orarin e ndeshjes.
-Kallëzuesori i kundrinorit të drejtë
•Kundrinori i drejtë mund të marrë një kallëzuesor.
Beni i mbante pantallonat të ngushta.
•Kallëzuesori i kundrinorit të drejtë shërben për të treguar një cilësi ose veçori të qenies a të sendit të treguar nga kundrinori i drejtë.
-Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë
•Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë ka një përdorim më të gjerë e të larmishëm sesa kundrinori i zhdrejtë pa parafjalë. Ai varet kryesisht nga folja, poredhengapjesëtë ndryshme të ligjëratës.
•Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë i përgjigjet pyetjeve:
për kë?, me se?, nga kush?, prej kujt?,nga se?.
•Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë është një grup emëror (i shprehur me një emër, një përemër ose me një emër dhe një përcaktor) në rasën emërore, kallëzore ose rrjedhore, i paraprirë gjithmonë nga një parafjalë:
Ju e fituat ndeshjen me lojën tuaj.
•Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë plotëson më mirë kuptimin e foljes dhe të fjalisë, por nuk është plotës kryesor, sepse folja në fjali mund të përdoret edhe pa të.
•Parafjalët kryesore me të cilat ndërtohet kundrinori i zhdrejtë me parafjalë, janë: nga, te, me, për, pa, mbi, nën, kundër…; shprehjet parafjalore – bashkë me, me anë të, në lidhje me… . Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë, i ndërtuar nga një emër ose një emër dhe një përcaktor, mund të zëvendësohet nga një përemër.
•Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë dallohet nga dy kundrinorët e tjerë, sepse ndërtohet gjithmonë me parafjalë.
Me se shprehet kundrinori i zhdrejtë me parafjalë?
•Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë shprehet:
a) me emër:
Më doli gjumi nga bubullima. (nga cila?)
b) me përemër:
Lajmi thoshte se mbi ta rëndonin shumë akuza. (mbi cilët?)
•Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë shprehet në rasën emërore, kallëzore dhe rrjedhore me parafjalë.