Lidhu me ne

Radar

1951, arratisja spektakolare e 16-vjeçarit Sazan Dema nga Kampi i Tepelenës

Duke ecur në këmbë për ditë e netë të tëra, që nga Tepelena, Sazani kishte mbërritur më në fund në Tiranë tek e motra. Por kjo arratisje kishte vënë në alarm regjimin dhe djaloshin e arratisur , e kishin gjetur dhe  arrestuar në Tiranë.  E burgosin 4 vjet, por pas lirimit Sazani arratiset sërish, këtë herë me sukses dhe mbërrin në Amerikë…

Pas vdekjeve masive të fëmijëve në Kampin e Tepelenës, qeveria shqiptare kishte liruar nga internimi të gjithë fëmijët  që ishin nën moshën 10 vjeç në kamp. Mes këtyre fëmijëve që ishin liruar,  ishte edhe Rudina Dema, vajza e vogël e kolonelit Hysni Dema i arratisur nga vendi menjerë pas Luftës.  Rudina dëshmon se pas lirimit të saj nga kampi i Tepelenës, aty kishte lënë nënën Vafsijen,  motrën Vera dhe vëllain Sazan Dema atëkohë 16 vjeç. I revoltuar që nuk e kishin liruar, Sazani kishte vendosur të arratisej. Duke ecur në këmbë për ditë e netë të tëra, që  nga Tepelena, Sazani kishte mbërritur më në fund në Tiranë tek e motra. Por kjo arratisje kishte vënë në alarm regjimin dhe djaloshin e arratisur , e kishin gjetur dhe  arrestuar në Tiranë.

Në dëshminë e saj për këtë ngjarje, motra e tij  Rudina Dema, thotë:

“Sigurimi e gjeti. Nënën tonë atje në kamp e torturuan, e varën me kokën poshtë dhe i kërkonin se ku ishte djali. Poshtë kokës i kishin vënë një kovë me fekale dhe i thoshin se nëse nuk tregonte se ku e kishte djalin, do t’i përfundonte koka brenda në kovë. Ajo u kishte thënë se aty çdo gjë ishte e rrethuar me tela dhe se ata që dinin e gjenin çdo gjë, duhej ta gjenin djalin e saj. Motra e dytë Vera, u ishte lutur që ta lironin se nëna ishte e sëmurë nga veshkat.

Sazanin e gjetën te motra në Tiranë. E burgosën. Ishte ende fëmijë. Pse e futën në burg sepse kërkonte lirinë, nuk po e duronte dot më jetën e kampit të Tepelenës, i robëruar, i paveshur, i pangrënë, i pashkolluar. Vëllai im bëri 4 vjet burg”.

Ndërkohë në Kampin e Tepelenës, masat ishin shtrënguar shumë pas arratisjes së Sazanit. Shumë shpejt, Sigurimi, do të merrte një grup djemsh , të të njëjtës moshë me Sazan Demën dhe do t’i burgosnin për të shmangur një arratisje të dytë nga kampi.  Të arrestuarit ishin Kurt Kola,  Qemal Dema,  Genc Bajraktari,  Agron Gole,  Aki Alla dhe Gjon Tunxhi.  Si vend dënimi për ta, kishin caktuar burgun e Gjirakastrës. Në librin e  tij me kujtime Kurt Kola shkruan se në atë burg katakomb,  kishin gjetur të burgosur politik, njerëz të rëndësishëm, e që njiheshin me baballarët e tyre. Ata i morën në mbrojtje në atë ambjent të paimagjinueshëm vuajtjeje.

Në foto: Kurt Kola dhe disa prej shokëve të internimit

“Na morën nën kujdestari këta burra idealistë e të kulturuar, e na dukej sikur ishim në kuvend kombëtar, ku qenë mbledhur burrat e mençur e ku diskutoheshin të gjithë problemet e kombit, me faktorë të brendshëm e të jashtëm historikë, politikë e ekonomikë, pozitivë e negativë. Pa përjashtim, të gjithë ishin shëndetligj, të verdhë në fytyrë. Kishin jetuar nën dhe, në ajër të rënduar e të mangët,  në lagështirë, në errësirë t ëplotë, aty ku nuk depërtonte rreze drite në guva të ndara me mure të trashë mbi dy metra. shumë prej tyre ishin bërë astmatikë e vuanin nga çregullimi i frymëmarrjes, sëmurë nga mushkëritë, të tjerë nga turbekulozi dhe gjatë shtatë vjetëve, kishin vdekur, për çdo vit, 20 deri 25 të burgosur”,- kujton Kurt Kola, ndërsa shton se ai dhe 5 shokët e tij do të vijonin më tej një kalvar të gjatë vuajtjesh në kampet burgje, me punë të rënda, derisa do të përfundonin në burgun e Burrelit.

Ndërkohë Sazan Dema ishte liruar pas 4 vitesh burg. Siç dëshmon Rudina, Sazani, e kishte vendosur të arratisej  me çdo kusht nga Shqipëria, ndaj tenton sërish mënjerë sapo lirohet nga burgu.

“Doli nga burgu dhe u arratis nga Jugosllavia. Nuk e duronte dot jetën nën komunizëm sepse e dinte, që një ditë do ta burgosnin prapë. Në atë kohë, na sollën lajmin se na kishte vdekur babai.  Por ndërkohë që ne morëm këtë lajm, Sazani ishte arratisur përsëri. Këtë herë ia doli të largohej. Për shumë vite nuk dinim gjë për të. Vetëm në vitin 1964 na ka ardhur një letër nga vëllai, ku na njoftonte se ishte në Amerikë. Kishte shkuar në Jugosllavi për të kërkuar babanë sepse nuk e dinte që ai kishte vdekur. Pastaj kishte bërë një shkollë ushtarake në Gjermani, e prej andej kishte shkuar në Amerikë“./Kujto.al

MË TEPËR

Temporal2 ditë më herët

“Pse u ndërtuan 230 mijë bunkerë në Shqipëri” – Flet ish-koloneli: Mbrojtja e Shqipërisë ishte unike në botë

Koloneli Foto Duro i cili ka shërbyer për rreth 35 vjet në Forcat e Armatosura Shqiptare, i ftuar në emisionin...

Radar2 ditë më herët

Treshja e frikshme! Gazetari tregon vrasësit me pagesë më të rrezikshëm në Shqipëri

Julian Sinanaj Sipas gazetarit Ferdinand Dervishi, tre janë vrasësit me pagesë më të rrezikshëm në Shqipëri. Ai tha se Enver...

Mix2 ditë më herët

A ju ndihmon tërshëra të humbni peshë?

A ju ndihmon tërshëra të humbni peshë? Drithëra jashtëzakonisht të gjithanshme, të përshtatshme për çdo kohë të ditës. Në mëngjes,...

Radar2 ditë më herët

Pse Ilir Meta nuk pranon ta takojë në burg Monika Kryemadhin?

Kreu i Partisë së Lirisë, Ilir Meta tha në një intervistë me shkrim nga burgu 313, për emisionin “Now” në...

Kryesore2 ditë më herët

Ose Sy i keq, ose Dikush sjell ters përherë

Marrëveshja me Shqipërinë shndërrohet ne katastrofë politike për Melonin. Kështu shkruan gazeta “The Guardian” që cilëson se marrëveshja e imigrantëve bie në...

Mix3 ditë më herët

Ekspozita e Huntington, paralajmërimet e ndryshimit të klimës në pikturat e shekullit të 19-të

Një ekspozitë e re në Bibliotekën Huntington, Muzeun e Artit dhe Kopshtin Botanik, afër Los Anxhelosit, titulluar “Storm Cloud: Picturing...

Mix3 ditë më herët

Pedro Pascal prezanton ‘Gladiator 2’ bashkë me motrën e tij trans

Lux zgjodhi një fustan të zi me një bisht të gjatë dhe një prerje shumë të guximshme anash. Pedro dhe...

Mix3 ditë më herët

Çfarë do ndryshojë me ardhjen e Trusk (Trump + Musk)

Pasi komunikimi është dobësuar, gjyqësori është frenuar, intoleranca është përhapur dhe legjitimuar me fjalë që deri dje nuk thuheshin, ne...

Mix3 ditë më herët

Arra apo bajame, cilat janë më të mira për shëndetin?

Kur bëhet fjalë për frutat e thata, arrat dhe bajamet janë ndër varietetet më të vlerësuara, si në kuzhinë ashtu...

Mix3 ditë më herët

Cili është ndryshimi midis Miss Universe dhe Miss World?

Një nga konkurset më të rëndësishme të bukurisë në botë do të zhvillohet këtë fundjavë. Kjo është Miss Universe. Konkursi,...

Facebook