Arben Shkodra nga Bashkimi i Prodhuesve të Shqipërisë ka folur për ndikimin e pandemisë në rritjen e çmimeve, mungesën e kontrollit për produktet ilegale që vijnë në vendin tonë dhe nevoja për pezullimin e taksave kombëtare për të mos krijuar situatë tek shporta.

“Asnjëherë nuk është bërë një diskutim i detajuar se çfarë ndodh me shportën. Familjet tona gatuajnë me vaj, kultura jonë mesdhetare vajin e ka pjesë shumë të rëndësishme. Nëse me vajin e ullirit lëndën e parë e kemi këtu, për vajin e lulediellit jemi të varur nga tregu i jashtëm. Vitin e kaluar, tregtia ndërkombëtare pësoi traumë të madhe pasi marrëveshjet e tregtisë ranë për një periudhë kohore të caktuar.

Nuk e kishin më atë lloj aksesi në tregje për lëndën e parë, qoftë edhe për eksportin më pas. Është e lidhur me një fenomen natyror, por edhe pandemia ka patur ndikimin e vet. Gjatë pandemisë transporti ndërkombëtar u çorientua, përpunimi i produkteve, shpërndarja e tyre u çorientua dhe kjo sjell një situatë të caktuar në treg, rritje çmimesh, abuzime. Prodhuesi duhet të jetë i drejtë me konsumatorin, me ambalazhimin, çmimet. Nga ana tjetër kemi problem me produkte që vijnë në mënyrë ilegale sepse autoritetet shtetërore i lejojnë.

Nuk mund të besoj se pas 31 vitesh të mos kemi një autoritet doganor jo vetëm të përgjegjshëm dhe korrekt, por të na garantojë sigurinë e konkurrencës në treg. Duhet të funksionojnë mirë mekanizmat e mbrojtjes së konsumatorit. Shteti duhet të jetë matës, të mbikëqyr tregun dhe të kemi organizata që mbrojnë konsumatorin dhe e vendosin në një pozicion më të informuar, duhet të jenë më aktivë. Konsumatori duhet edhe të ndërgjegjësohet, duhet ta mbështesim fort një përpunues të një produkti vendor krahasimisht me një importues, jo për të krijuar armiqësi me importuesin. Por tendenca post covid është të shohim çfarë ka oborri jonë. Vendet jashtë mbyllen eksportet për të furnizuar popullatën e tyre.

Covidi tregoi se duhet të kthehemi te produktet vendase. Konsumatori duhet të shohë etiketën, përbërjen, skadencën. Kemi marrë pafund ankesa, që në nëntor pati një rritje të frikshme të çmimeve, qoftë te transporti, të lëndëve të para dhe produkteve që vijnë nga jashtë. Do na shoqërojnë gjithë vitin, derisa bursa të stabilizohet. Nuk jam për ulje TVSH është një markë, ka elementë të tjerë që iu vijnë në ndihmë përpunuesve po aq sa TVSH. Duhet të kemi pezullim të taksave kombëtare për shkak të këtij fenomeni për të mos krijuar situatë tek shporta. Kemi bërë kërkesë qeverisë, stop fenomenit të pagesës së TVSH në dogana. Unë TVSH e paguaj kur shes produktin”-deklaroi Arben Shkodra.

Artikuj të tjerë:
“Rritja e çmimit të vajit është më e hershme, që nga periudha shtator-tetor 2020. Në qershor të vitit të kaluar çmimi i blerjes në bursë, për ton grexho ka qenë 850 dollarë toni. Aktualisht çmimi në bursë është 1540 dollarë toni i vajit grexho, më pas vijnë procesi i rafinimit, paketimit dhe më pas vendoset vlera e TVSH mbi vlerë dhe del çmimi për ta nxjerrë produktin në treg. Piku ka filluar me daljen e prodhimit të ri. Prodhimi i ri, korrjet janë në gusht dhe shtator. Në gusht korrjet janë në zonat relativisht të ngrohta si në rajonit tonë e më pas është Ukraina dhe e fundit Rusia. Prodhuesit më të mëdhenj të farës së lulediellit dhe vajit grexho janë Ukraina dhe Rusia, në vendin e tretë është Argjentina. Vetëm Ukraina dhe Rusia ka mbi 50% të prodhimit botëror.

Gjatë kësaj periudhe, pritshmëritë e farës së lulediellit nuk janë të përcaktuara menjëherë. Një mot shumë i thatë ose shumë i lagësht krijon problematika, mungesa e farës në boçë, rrezja e vetë fares. Për vitin 2020 pati rënie të theksuar në mungesën e vetë farës, boçës të cilat kishin 30% mungesë të farës. Arsyeja ishte thatësira shumë e madhe sidomos pjesa e Rusisë, Ukrainës, pellgu i Detit të Zi. U kapën nga e njëjta klimë. Vetë rrezja e farës ishte 5% më e dobët. Pati mungesë 35% të lëndës së parë në treg. Në kulmin e pandemisë, çmimet ishin normale. Sot janë 11 operatorë vajrash në Shqipëri, pa përmendur të vegjlit. Duke patur këtë nivel konkurrence është e pamundur që të krijosh organizime për të vendosur një çmim të vajit. Në tetor çmimi i vajit erdhi në rritje pikërisht për shkak të kësaj mungese. Nuk u rrit menjëherë çmimi për shkak të kontratave të prodhuesve të farës dhe përpunuesve të farës së lulediellit, të cilat duhet të zbatonin çmimin e kontratës.

Rritja e çmimit erdhi shkallë pas shkalle. Pothuajse çdo muaj janë rritur nga 100-200 dollarë për ton dhe çmimi i vajit grexho për ton është 85% më i lartë se në qershorin e 2020. Të gjitha kompanitë që operojnë me vajin janë gjetur në një situatë të paqartë. Rritja e çmimit të lëndës së parë ishte në mënyrë galopante. Disa e blejnë vajin sot disa e blejnë pas një muaji. Kemi jo pak kompani që kanë humbur, fuqia blerëse sot ka rënë. Po e çon nga një produkt shporte, në një produkt luksi. Kemi deme, jemi i vetmi vend në rajon që kemi taksë unike, tatim mbi vlerë të shtuar, TVSH 20%. Kjo nuk ndodh me vendet e rajonit, Kosovë, Maqedoni, Mal i Zi, Serbi, të cilat kanë taksë më të ulët për produktet e shportës ku përfshihet edhe vaji. Maqedonia e ka taksën 5%, Kosova 8%, Mal i Zi 7% dhe Serbia 10%. Serbia është vend prodhues edhe i farës së lulediellit, grurit, duke u nisur nga politikat që aplikon dhe subvencion mbi prodhimin. Për çdo eksport që realizohet nga Serbia e subvencion në 10% të çmimit të shitjes tek prodhuesi i saj”, -deklaroi Ared Sado.