Ç’na solli kjo “Demokracia”?

Na ekspozoi në kaq shumë drama njerëzore, sa na mpiu. Ajo mpiu  dhimbjet tona dhe na bëri të mos ndjejmë dhimbje as për të tjerët. Ne jetojmë, tamam, si në një familje emocionalisht të shkatërruar, ku nuk njeh i pari të dytin dhe askush nuk interesohet për tjetrin. Në këtë shoqëri pa rregulla dhe plot drama, ne u mpimë që të mos ndjejmë dhimbjet e këtij tranzicioni pa fund.  Ne jemi të mpirë deri në atë shkallë, sa  emocionet e ditës nuk janë të afta të na “shkundin” e të ndjehemi të gjallë.

Jemi kthyer në një komb sehirxhinjsh, që shohim ngado violencë fizike dhe emocionale. Kënaqemi kur i shohim të tjerët të shqetësuar emocionalisht. Në këto vite tranzicioni, kemi moralizuar pa fund për vlerat, por në të vërtetë, jemi adiktuar deri në shok.

Kjo që sapo thashë, gjen shprehjen e saj më të spikatur në obsesionin e paparë për seksin, që vihet re në shoqërinë tonë. Seksi tërheq vëmendjen si asgjë tjetër. Ai është në kapakët e revistave, në showt televizivë, në numrin e madh të librave për seksin që botohen, në prostitucionin e rrugës dhe atë elitar. Shpërfaqja seksuale, gjithnjë në rritje, nga radiot, televizionet dhe librat, është reflektim i frustrimit që vjen nga humbja e çiltërsisë. Nuk ka më të vërteta as në politikë, as në art, as në fe, as në sport,  madje, as edhe në marrëdhëniet njerëzore. Ne nuk besojmë më. Midis gjithë gënjeshtrave që na rrethojnë, kërkojmë kot diçka të vërtetë. Por nuk ka. Ashtu si seksi përmes të pavërtetave është bërë diçka themelore, edhe gjuha eksplicite seksuale, është bërë shkatërruese e gjithçkaje. Nëpër rrugët e qyteteve, me zë të lartë dëgjon, ngado, fjalët më të pista. Kjo e folme është bërë bazike, primitive dhe genuine. “Vrima”, ”i madh apo i vogël”, “orgasma”, ” a vesh ti vajzw brekw?”, e fjalë të tjera si këto, përdoren me vend e pa vend. Ato i ndesh kudo.

Ne si komb jemi vërtet të mpirë. Jemi në gjendjen e shokut psikologjik dhe shfaqim të gjitha simptomat e stresit post-traumatik. Ne jemi të dërmuar, nga që kemi humbur, njëherazi, shumë gjëra.

Dr.Adem Harxhi

Ne kemi humbur besimin në të ardhmen

Ne nuk i llogarisim gjërat që më parë i llogarisnim. Ne nuk jemi të sigurtë, se po të punojmë fort gjatë gjithë jetës, do të arrijmë sigurinë financiare që duam. Ne nuk jemi të sigurtë, se po të punojmë mirë nuk do të flakemi nga vendi i punës në këtë ekonomi të amullt. Ne nuk jemi të sigurtë se edhe pasi  të shkollohemi mirë, do ta gjejmë dot një vend pune.  Ne nuk jemi të sigurtë se do të shpërblehemi, po qe se lozim sipas rregullave. Ne kemi humbur vetveten, që ishte gjithçka që të rinjtë shpresonin.  Shumica nga ne, nuk besojnë se e ardhmja do të jetë më e mirë se e tashmja. Ne nuk besojmë se fëmijët tanë do të jenë më mirë nga ç’jemi ne. Ne nuk besojmë se konditat sociale do të përmirësohen, madje, besojmë se do të keqësohen. Edhe më idealistët nga ne, tani, janë stepur dhe nuk kanë më shpresë. Ata që gjejnë mundësitë largohen nga vendi, ata janë mjekë, inxhinierë, artiste dhe ata janë me qindra mijëra. Ata ikin sepse e ndjejnë, që njeriu i ndershëm nuk i reziston dot korrupsionit, krimit, drogës, papunësisë dhe joshjes drejt së keqes, në Shqipërinë tonë të vogël.

Ne kemi humbur sigurinë

Njerëzit, nga frika që të mos bëhen pjesë e statistikave të krimit, nuk ndjehen të sigurtë të dalin jashtë natën. Kjo frikë nuk është vetëm në qytetet kryesore, por edhe  në zonat rurale. Ne kemi frikë se na rrëmbejnë makinën. Beqarët kanë frikë të bëjnë seks nga frika se mos mashtrohen dhe u ngec “dashnorja” në derë. Nuk ndjehemi të sigurtë të dërgojmë fëmijët në shkollë, nga frika se mund të qëllohen me plumba, se mund të abuzohen, ose të jenë objekt për  akte të tjera violence. Ne nuk ndjehemi të sigurtë t’i çojmë fëmijët në çerdhe sepse do t’i ngacmojnë seksualisht. Ne nuk ndjehemi të sigurtë t’i lëmë fëmijët të lozin me biçikleta e të shkojnë tek ndonjë shok, sepse mund t’i rrëmbejnë. Ne, madje, nuk ndjehemi të sigurtë as në shtëpitë tona.

Ne kemi humbur lirinë

Nga që humbëm sigurinë, ne humbën mënyrën për të shpëtuar nga stresi dhe ankthi i jetës së përditshme. Dihet, se për t’u çliruar nga tensioni i jetës së përditshme dhe për  të gëzuar  jetën për një ose dy orë, është mirë që të shëtisësh natën jashtë, të ngasësh makinën, të bësh seks i sigurtë dhe të sigurtë. Por, tani, edhe këto aktivitete janë bërë të rrezikshme dhe na duhet të mendojmë mirë, përpara se t’i kryejmë. Ne ndjehemi të kapur. Ne jemi të burgosur në shtëpitë tona.

Kemi humbur privacinë psikike

Kufitë e vjetër që ndanin jetët tona nga bota jashtë nesh, tani, janë të sulmuara. Teknologjia e satelitëve, vërtet, ka bërë shumë të mira, por ajo na ka ekspozuar në të gjitha tragjeditë dhe turbullirat e këtij fshati të vogël global.  Është e vështirë të “mos dëgjosh  e të mos shikosh”, çfarë ndodh rreth nesh edhe kur nuk e duam këtë. Dhe fraza, “mua nuk më gjejnw dot të këqiat”, është zhdukur nga fjalori ynë, për sa kohë që celularët dhe interneti na gjen kudo që të jemi futur.

Kemi humbur distancën mbrojtëse nga “armiku”

Që nga kohët që s’mbahen mend, ne e kemi ditur kush kanë qenë armiqtë tanë. Ata kanë qenë të ndryshëm në kohë të ndryshme. Herë kanë qenë turqit, herë grekët, herë gjermanët, italianët, Amerikanët, rusët, serbët e tj. Por.., këto vende dhe këta popuj ishin larg, gjithnjë larg nesh. Me mbarimin e luftës së ftohtë, me rënien e komunizmit dhe me vendosjen e kësaj lloj demokracie, këta armiq të largët nuk janë më armiq për ne, shumë prej tyre janë miqtë tanë.  Tani, rreziku për shtëpinë tonë, për pasurinë dhe për familjen tonë nuk na vjen nga jashtë kufijve, por nga brenda.  Personi me armë që na kërcënon, nuk është diku nëpër botë, ai është këtu, ai është burri që vret gruan me sqepar kokës, ose e flak atë nga dritaria.  Është djali që vret nënën dhe babanë. Është babai që vret ose përdhunon vajzën e tij. Ështw fqinji ynë.  Armiku është njëri nga ne.

Ne u vramë fëmijve fëmijërinë

Në këto kohë sfidash, kur ne  të rriturit tregojmë shenja të ankthit dhe dëshpërimit në nivelin më të lartë, dhëntë “Zoti”, të na shpëtojnë fëmijët, që janë duke u rritur shpejt, por, gjithashtu, të frikësuar. Kur isha nxënës në shkollë shqetësimi im më i madh ishte nëse do më zgjidhnin në skuadrën e futbollit të klasës, ose a do të më merrnin shokët në shoqërinë dhe festat  e tyre. Ndërsa, tani, fëmijët kanë frikë mos i vrasin. Gjashtë vjeçarët e sotëm shikojnë se si i vrasin dhe i dhunojnë fëmijët e moshës së tyre. Nxënësit më të rritur kalojnë në detektorët metalikë, se mos njëri prej tyre mban ndonjë armë. Nëpër kompeticionet televizive, midis të tjerave, fëmijëve u shkon mendja, që ashtu si edhe prindërit, të korruptojnë juritë.  Fëmijëria nuk është më ajo që duhet të ishte, ajo ka humbur pafajësinë dhe në këtë mënyrë, ajo nuk është më fëmijëri.

Fëmijët dhe nipërit tanë  e dinë se çfarë ndodh tek ne. Ata mund të jenë edhe më të ndershëm nga ne të rriturit, kur  bëhet fjalë për ndjenjat. Në një anketim botëror, me fëmijë të moshës dhjetë deri në shtatëmbëdhjetë vjeç, të zgjedhur nga të gjitha nivelet ekonomike, rezultoi:

56% i tremben violencës nga një anëtar tjetër i familjes.

53%  i tremben faktit se një i rritur i familjes do të humbasë punën

61%  shqetësohen se nuk do të jenë të aftë të gjejnë një punë kur do të rriten.

Vetëm një e treta e tyre tha se, ata do të jenë financiarisht  më të suksesshëm se prindërit.

47% tremben se nuk do të kenë shtëpi.

49% shqetësohen se nuk do të kenë mjaft para.

Vetëm 31%  e tyre në qytete dhe 47% në zonat rurale, ndjehen të sigurtë gjatë natës.

Njëri në gjashtë prej tyre, ka parë ose ka njohur dikë që e kanë vrarë.

Nuk kam parë statistikë si kjo në Shqipëri, ndonëse, sociologë e psikologë, inondojnë e aktrojnë vazhdimisht nëpër ekranet vezullues. Pas këtyre statistikave ulëritëse, unë pyes: A është kjo fëmijëri?

Të gjitha këto që thashë janë në vetvete humbje të mëdha dhe të gjitha të marra bashkë,  na kanë shkatërruar psikologjikisht. Si të gjitha humbjet, edhe këto, na kanë shkaktuar emocione negative të forta, siç janë ndjenja e zemërimit dhe e pafuqisë.

Ne jemi të egërsuar, sepse jemi të tej stimuluar.

Ne jemi të egërsuar, sepse pritnim që gjërat të ishin më mirë dhe ato u bënë më keq.

Ne jemi të egërsuar, sepse punuam fort që t’i bënim gjërat mirë dhe dikush i ndryshoi rregullat pa na pyetur fare.

Ne jemi të egërsuar, sepse ndjehemi të pafuqishëm të mbrojmë veten dhe ata që i duam nga rreziqet.

Kjo është kohë krizash dhe siç ndodh në këto kohë, ata që dëmtohen të parët janë elementët më të dobët të shoqërisë. Epidemia e dhunës, është shprehje e dobësisë së atyre që janë të pafuqishëm të fillojnë një mënyrë të re jetese, ndërsa, aktet violente rastësore ndodhin nga tërbimi i atyre që i kryejnë këto krime. Të gjithë jemi viktima të kohës, por disa nga ne, ata që kjo kohë i zuri në disavantazh, pa dyshim, do të zhyten më shpejt dhe më thellë se të tjerët.

Dr. Adem Harxhi, New York