Portalet dominojnë mediat e Shqipërisë

Fatjona Mejdini / BIRN

Pas vitesh të kaluara në organizatat e mediave tradicionale, Alfred Lela, një gazetar dhe ish-drejtor i Mapo-s, një organizatë mediale që përfshin një portal, gazetë të përditshme dhe dy revista mujore, ka hapur portalin e tij në internet, Politiko.al.

Kjo thotë se i ka dhënë atij një mundësi për të marrë një pikëmbështetje të fortë në skenën e medias me më pak para se në qoftë se ai do të kishte zgjedhur një punë të re në një organizatë më tradicionale të medias.

“Kam gjetur veten të papunë si gazetar, por kam kuptuar se në një treg ku media është tani në duart e atyre që tregtojnë miell, beton, birrë ose kanabis … do të jetë gjithmonë një nevojë për profesionistët e medias”, tha ai.

Lela beson se bota e re në internet ka krijuar mundësi të panumërta për gazetarët si ai.

Linja e tij e arsyetimit reflekton një trend që dukshëm po fiton forcë: portalet janë duke joshur vazhdimisht shikuesit më shumë se burimet tradicionale të lajmeve.

Kjo tendencë është e dukshme në Shqipëri, gjithashtu, ku portalet e reja po krijohen pothuajse në baza javore.

Në Shqipëri, pothuajse kushdo mund ta krijojë median e tij në internet dhe autoritetet nuk kanë asnjë kontroll mbi të. Për shembull, nuk ka asnjë regjistër të këtyre mediave, apo të njerëzve që ata punësojnë.

Hapja e një portali mund të bëhet në minuta. Shumë prej tyre që bëjnë kështu preferojnë një domeni ndërkombëtar “.com” përkundër domenit të Shqipërisë “.al”, pasi ai i lejon ata të prezantojnë faqet e tyre të internetit jashtë vendit.

Këto portale kanë lexues nga vende shumë larg Shqipërisë. Numër i madh i shqiptarëve tani jetojnë në rajon dhe më tej jashtë vendit, por ende duan të ndjekin lajmet nga”shtëpia” e tyre, madje edhe në baza ditore, kryesisht në internet dhe te portalet.

Disa qindra portale veprojnë tani

Ndërsa rritja është e dukshme, mungesa e kontrollit profesional dhe rregullimi i këtij sektori është shqetësues thonë disa ekspertë të medias.

Kreu i Unionit të Gazetarëve të Shqipërisë, Aleksandër Çipa, thotë se 650 portale të reja tani operojnë në vend.

“Me iniciativën tonë, kemi filluar të regjistrojmë të gjitha portalet ekzistuese dhe deri më tani ka 650. Më së shumti i përkasin gazetarëve në bashkëpunim me biznesmenët” tha ai për BIRN.

Çipa theksoi se në shumë raste pronësia, si dhe numri i personelit që punojnë në ato portale, nuk është zbuluar.

“Nga vëzhgimet tona, ata punësojnë rreth 1.600 persona, kryesisht gazetarë dhe studentë të IT-së. Faza jonë e ardhshme është për të identifikuar se save prej atyre njerëzve janë duke u paguar kontributet e sigurimeve shoqërore” tha ai.

Çipa nuk pranoi për t’ia siguruar BIRN-it gjetjet e sakta të raportit, megjithatë shpjegoi se ai është një dokument privat që organizata është duke e përdorur për punën e saj.

Më pak liri në mediat kryesore

Arsyet prapa bumit të portaleve të internetit nuk janë komplekse. Pasi që për gazetat e shtypura madje edhe për stacionet e radios dhe televizionet po bëhet gjithnjë e më vështirë për t’u mbështetur ekonomikisht, të lirë dhe fleksibël, portalet janë bërë media e zgjedhjes për ata që janë të interesuar në ofrimin apo marrjen e informacionit me kosto të ulët.

Ky trend ka qenë reaksion pjesërisht nga rritja e penetrimit të internetit në Shqipëri, thonë ekspertët.

Autoriteti për Komunikimet Elektronike dhe Postare, AKEP, thotë se në tremujorin e tretë të vitit 2016, prej rreth 3 milionë qytetarëve shqiptarë, 1.833.231 kishin të regjistruar një numër celular dhe duke përdorur shërbimet e internetit 3 dhe 4 G në telefonat e tyre të mençur.

Kjo përfaqëson një rritje prej 21 për qind në krahasim me tremujorin e dytë të vitit 2016. Për më tepër, besohet se ky numër është rritur më tej në gjashtë muajt e fundit.

Mimoza Koçiu, gazetare dhe koordinatore në Asociacionin e Gazetarëve Profesionistë të Shqipërisë, tha për BIRN se ngushtimi i lirive në mediat kryesore ka kontribuar gjithashtu në zgjerimin e portaleve.

“Politikanët jo vetëm ndërhyjnë [në mediat kryesore], por edhe kanë filluar duke bërë punën e medias”, tha ajo, duke vënë në dukje se ministritë qeveritare dhe institucionet e tjera shtetërore shpesh kanë qenë të gatshëm të përgatisin lajme dhe madje edhe pse ka tingëlluar thumbuese për aktivitetet e tyre, të cilat mediat besnike të qeverisë, i përdorin pa u përpjekur shumë për të kontrolluar vërtetësinë e tyre, ose për të marrë diçka përtej asaj që zyrtarët kanë dhënë tashmë.

Kjo ishte vetëm një “ilustrim i realitetit të trishtuar”, tha ajo.

Sasia nuk do të thotë gjithmonë cilësi

Çipa gjithashtu beson se kriza në mediat kryesore ka kontribuar në rritjen e konsiderueshme të medias online.

Megjithatë, shumë thonë se sasia nuk do të thotë cilësi, dhe disa lexues janë të shqetësuar në lidhje me besueshmërinë e informacionit që portalet botojnë.

Nermina Canaj, e cila ka lindur në Shqipëri, por jeton në SHBA, tha për BIRN se titujt bombastikë të portaleve kanë mërzitur atë ashtu si edhe mungesa e informacioneve të forta dhe të besueshme.

“Titujt në portalet e internetit janë bombastikë, por kur keni mbaruar artikullin ju ndjeheni keq për kohën që keni shpenzuar për ta lexuar atë”, tha ajo.

Deni Klosi, një arkitekt i cili jeton në Shqipëri, tha gjithashtu për BIRN se mungesa e burimeve është një çështje.

“Lajmi … nuk i referohet ndonjë burimi … ai shpesh duket më shumë si thashethem se lajm i vërtetë”, tha ai.

Mimoza Koçiu beson se portaleve shpesh u mungon stafi dhe teknologjia për të krijuar informacione me cilësi të lartë.

“”Ushqimi” kryesor i ofruar në portale është ende i gatuar në mediat kryesore”, vërejti ajo.

Alfred Lela gjithashtu beson se media online ka probleme me burime të paidentifikuara, çështjet e të drejtave të autorit, titujt bombastikë dhe përdorimin e dobët të gjuhës shqipe.

Megjithatë, edhe kritikët pajtohen se portalet kanë një avantazh të madh mbi mediat kryesore, i cili është se ata mund të shkruajnë atë që ata duan dhe për gjëra që janë censuruar në përgjithësi në mediat kryesore.

“Duket si një paradoks, por sasia kthehet në cilësi”, ka thënë Lela.

“Me cilësinë unë nënkuptoj informacionin dhe transmetimin e tij të pandalshëm… ajo që është e fshehur në gazeta dhe televizione mund të gjenden këtu në portale. Asgjë nuk mund të fshihet më”, tha Alfred Lela.