Poshtë syrit të madh të qetësisë

Rainer Maria RILKE

Çdo poet mund ta konvertojë veten vetëm në një gjuhë; në gjuhën amtare. Ky është ligj. Dhe Rainer Maria Rilke është përjashtimi që vërteton ligjin në fjalë. Kështu, krahas veprave të tij madhore, si «Jeta e Shënmërisë», «Elegji Duineze», «Sonetet për Orfeun», ky poet la, sikurse dihet, edhe pesë përmbledhje me poezi në frëngjisht, të cilat i shkroi në dy vitet e fundit të jetës, kohë që e jetoi në Francë dhe në Zvicër. Qe shprehur diku se u detyrua të shkruante frëngjisht për të fituar kombësinë zviceriane, por bota letrare frankofone -mes saj dhe Valéry- as që e mori parasysh këtë deklaratë të tij të përunjur: me shkasë një varg prej më të parës ndër këto poezi, varg që thotë «Une voix, presque mienne…” (“Një zë, imi pothuaj”), Philippe Jaccottet shprehet: “Zëri i poezive që shkroi në frëngjisht, është tejetej zëri i njohur i Rilkes”.

Nëse një Zoti i këndoni…

Nëse një zoti i këndoni vërtet,
jua kthen me heshtje ky zot.
Nuk bëjmë tjetër jetë e mot
veç i avitemi një zoti që s’flet.

As e kuptojmë këtë shkëmbim
që na bën të dridhemi gjithnjë,
një engjëlli i lihet trashëgim
dhe s’kemi pjesë në të.

Hyjneshë

Në drekën e përgjumur dhe boshe
sa herë q’ ajo kalon,
nuk ndihet fare në ballkon
as dyshimi i një kurmi, do thoshe.

Por ndodh që natyra ta pikasë
dhe veti’ e së padukshmes pastaj
vegullisë s’ ëmbël të saj
një përshkënditje i fal të pamasë.

E madhërishmja, një ndarje…

E madhërishmja, një ndarje dhe kjo.
Diçka e jona që drejt qiejve pa re
merr udhën e vet dikur, ngaqë s’do
të shtegtojë gjithë kohën me ne.

Takimi i epërm falë artit, a s’thamë
se është më i ëmbli tumirëmbeç?
Kurse muzika: ky vështrim i mbramë
që i hedh vetes secili veç e veç!

Gjumashja

Fytyrë gruaje që mbyllet edhe humb
thellë gjumit, a thua po ngjëron
një kumb që s’ngjan me tjetër kumb
dhe kryekrejt të gjithën e pushton.

Kurmit të saj kundërmonjës nëpër gjumë
ajo nektarin thëthin prej kënaqësisë
së të qenit një mërmërimë më shumë
poshtë syrit të madh të qetësisë.

[Trëndafilit]

Për ty nuk po flasim. Sepse je
vetiu diç që s’thuhet me gojë.
Plot lule e stolisin tryezën, porse
pamjen krejt ti e bën të ndryshojë.

Të vendosin diku në një saksi-,
dhe ndryshon papritmas çdo gjë:
është ndoshta po ajo fjali,|
por e kënduar prej engjëlli tashmë.

Varr

(në një park)

Dergju, vogëlush, përposh
rrasës, te qoshku në park;
këngën e verës do dëgjosh
pushimit tënd përqark.

Kur pëllumb’ i bardhë reje
flatrat andej t’i ngasë,
gjithë që mund të lë prej meje
është hija e tij mbi rrasë.

Të cilës shprese…

Të cilës shprese të kahmotshme,
të ç’brenge, vallë, viktima?
synimi ynë i vetëm, rima
unikes së përbotshme.

Në fajin tonë këndejpari
ngulmojmë pareshtur por,
|ndryshe nga çdo faj njerëzor,
ky yni është prej ari.

Përktheu: Romeo Çollaku